HYRJE | HISTORI | LETĖRSI | FOTOGRAFI | LAJME | INFO | RRETH NESH |     FJALA e LIRĖ


Kontakto: [ ] ose [ Kontakti ]

 
  [ Prapa ]


Shqiptarėt kujtojnė 11 shatorin - Kujtojnė bijėt e traditės Shqiptare

-- nga Beqir SINA, New York

Beqir Sina

Nė kėtė ditė, dhe kombi ynė hyri nė historinė e heronjve amerikanė, me tre emra simbol. Mon Gjonbalaj, Simon Dedvukaj dhe Rrok Camaj, janė emra, tė cilėt do tė kujtohen nė mote, nė kėtė vend, si dėshmi e gjallė, se ne jemi Shqiptarė nė rradhė tė parė, por jemi edhe Amerikanė.

LOWER MANHATTAN NY: Nė tė gjitha insititucionet shtetėrore, flamuri kombėtar amerikan bie nė gjysėm shtizė. Ndėrsa, nė mėngjes fillojnė mbahen edhe tre minuta zi, ndalet ēdo veprimtari gjatė ceremonisė sė pėrkujtimit dhe ndizen qirinjė e vendosen buqeta me lule tė freskta nė afėrsi tė Qėndrės Tregtare Botėrore. Fanfarat e anijeve, sirenat e trenave, sirenat e emergjcės, kėmbanat e kishave, bandat muzikore tė reparteve tė zjarrfikėsve e policisė me marrshe funebre, egzekutimi i hymnit kombėtar, dhe ngirtja e flamurit kombėtar, amerikan, shėnojnė nė mėnyrėn mė solmne nė Shtetet e Bashkuara tė Amerikės 7-vjetorin e sulmeve terroriste mbi simbolet amerikane atė tregėtis e mbrojtjes.

Sot, nė datėn 11 Shtator, ashtu si ditėn e martė mė 11 shtator 2001, ora 08:46'00 e mėngjesit, bėhen shtatė vite nga sulmet tragjike terroriste nė tokėn Amerikane. Sot, pikėrishtė, kjo orė dhe data 11 shtatorė 2001, ėshtė dita, kur katėr avionė tė rrėmbyer nga njė grup terroristėsh, sulmuan dy qėndrat simbol tė Amerikės, Qėndrėn Tregtare Botėrore"World Trade Center" dhe Ndėrtesėn e Ministrisė sė Mbrojtes"Pentagonin" dhe kur njė avion tjetėr, u rrėzua diku nė njė fshat nė Pensllvenia.

Pra, sot, ėshtė koha qė tė kujtohen afro 3.000 mijė njėrėz tė pafajėshėm qė vdiqėn me 11 shtator dhe qė tė lutemi pėr ta, pėr familjet e tyre, dhe miqtė e tyre. Atyre mijėra viktimave nga rreth 70 shtete, nga tė gjitha ngjyrat, racat e fet, njė botė e tėrė nė minjatur. Éshtė dita sot, tė kujtohet kjo ditė, dhimbja e tmerri qė shkatojė ajo ditė tek dikush qė qe nė vend-ngjarje, dikush ishte i shtangur me lot e duke mos besuar tek vetja, pėr atė qė po shikonte nė ekranin e televizorit, tek Nju Jork-u, Ushingtoni e Pensillvenia.

7 vjet pas kėsaj ngjarje gjithė Amerika dhe bota i ka syt e mėndjen tek 7 vjetori i pėrkujtimit tė 9-11, e cila ėshttė shpallė dhe si Dita Kombėtare e Patriotėve. Dhe duke pėrkujtuar kėtė pėrvjetor, SHBA-s, do tė bėjnė qė tragjedi tė tilla tė mos ndodhin kurrė mė. Prandaj do tė dėshiroja qė me kėtė rastė tė tregojė edhe arsyet se pse Amerika ėshtė duke e zhvilluar kėtė pėrkujtimin e njė vjetorit tė sulmit terroristė edhe me njė fushatė globale kundėr atyre qė qėllimisht vrajnė njerėzit e pafajshėm.

Kjo luftė ia kundėrven lirinė frikės, ia kundėrven tolerancėn jotolerancės dhe ia kundėrven tė drejtėn asaj qė ėshtė e gabueshme. Nė pyetje janė vlerat qė ne i konsiderojmė si mė tė shenjtat. Sikurse ka thėnė kryetari Bush, "Kėta terrriotsė vrasin jo vetėm pėr tė marrė jetėt por qė tė ndėrprejnė njė mėnyrė tė jetesės… Ata urrejnė lirinė tonė - lirinė tonė tė fesė, lirinė tonė tė fjalės, lirinė tonė tė votės dhe tė tubimit dhe madje lirinė tonė qė tė mos pajtohemi me njėri tjetrin".

Sot, metropoli i botės Nju Jork-u ka mbi "shpatullat" e tij peshėn e dhimbjes, ka peshėn e dinjitetit kombėtar ka gjihtė amerikėn dhe gjithė botėn e qyteruar. Procesioni kememorativ ka flluar edhe tre familjet e tre viktimave shqiptar, si ēdo ritual gjatė kėtyre vjetėve vizitua kėtė zonė dhe vendosėn kurora lulesh.

Nė kėtė ditė, dhe kombi ynė hyri nė historin e heronjve amerikan, me tre emra simbol. Mon Gjonbalaj, Simon Dedvukaj dhe Rrok Camaj, janė emra, tė cilėt dotė kujtohen nė mote, nė kėtė vend, si dėshmi e gjallė, se ne jemi Shqiptarė nė rradh tė parė, por jemi edhe Amerikan. Shqiptarėt, treguan kėtė ditė se, ne ndoshta janė tė vetmit, kombė nė botė, qė kurr nuk e pranuam ose nxitėm terrorismin nė tokat e tona!

Megjithse, u terrorizuan sistematikisht nė periudha tė ndryshme, nga rregjimet komuniste, andej e pėrtej kufrit shqiptaro-shqiptarė. Viti, 1999-tė, tragjedia mė e tmerrshme e popullit tonė, nė sotė e botės sė qytetruar, pikėrisht athere kur nė trojet shqiptare, shqiptarėt, u kėrcėnuan, deri nė zhdukjen e tyre, nga dora kryekriminele, e serbis sė Millosheviqit. Ndijem, dorėn e ngrohtė dhe pėrkrahejn e madhe tė kėtij vendi i cili pėrkujton, sot, Ditėn e Patriotėve Amerikan - 11 Shtatorin.

Shqiptarėt qė humbėn jetėn nė sulmet e 11 shtatorit: Viktor Saraēini, 51 vjeē: Pilot nė njė prej katėr avionėve tė rrėmbyer nga terroristėt. Rrok Camaj, shqiptar nga Malėsia e Madhe, 60-vjē: Punonte nė njėrėn prej kullave binjake, ku pastronte xhamat nga jashtė. Simon Dedvukaj, shqiptar nga Mali i Zi, 26 vjeē: Punonte nė Qendrėn Botėrore tė Tregtisė. Mon Gjonbalaj, shqiptar nga Kosova, 65 vjeē: Punonte prej 30 vitesh si portier nė njėrėn prej kullave binjake.

Pėrkujtohet 11 Shtatori

Mirpo si do t'i pėrkujtonte BCC seksioni i saj nė gjuhėn shqipe tre viktimat shqiptare tė sulmit terrorist tė 11 Shtatorit Nė gjithė Shtetet e Bashkuara pėrkujtohen 3 mijė viktimat e pesė vjetėve mė parė, kur dy Kullat Binjake u shkatėrruan nga dy aeroplanė tė pėrdorur si kamikazė nga terroristet e Al Qaida-s. Ndėr mijėra viktimat qė humbėn jetėn nė Manhatan ishin edhe tre shqiptarė, Simon Dedvukaj, Rrok Camaj dhe Mon Gjonbalaj.

Nė kėtė pėrvjetor korrespondenti i BBC-sė nė Shqip nė Shtetet e Bashkuara, shpjegonte se si tragjedia e kėtyre viktimave ėshtė kthyer nė shpresė dhe frymezim pėr brezat e tjerė. Nė Manhatan, organizohet njė ceremoni pėrkujtimore pėr mijėra viktimat e 11 shtatorit. Edhe nė Pentagon e Pensilvani, ku u vranė disa qindra qytetarė tė tjerė do tė pėrkujtohet jeta dhe heroizmi i atyre njerėzve qė u zhdukėn nga sulmet terroriste. Do tė inaugurohen shumė pėrmendore dhe rrjetet televizive amerikane kanė parashikuar tė transmetojnė programe tė zgjeruara pėr 11 shtatorin e vitit 2001.

Simon Dedvukaj ishte mė i riu nga tė tre shqiptarėt qė humbėn jetėn nė Manhatan. 26 vjeē, pėrgjegjės i punonjėsve tė mirėmbajtjes sė Kullave Binjake, i porsamartuar me Elizabetėn nga Shqipėria, me shpresa tė mėdha pėr jetėn e familjen, Simoni me personalitetin e tij dėshmonte fuqishėm se edhe kur ke lindur nė Amerikė me prindėr shqiptarė ėshtė e mundur tė ruash e tė ēosh mė tej gjuhėn, traditat e kulturėn shqiptare.

Personaliteti i Simonit u bė shkas qė familja dhe shokėt e tij ta kthenin tragjedinė e tij nė shpresė tė pėrhershme pėr shumė tė rinj shqiptarė nė Amerikė.

Nėna e Simonit qė pėrgjigjet nė telefon duket mė e qetė nė kėtė pėrvjetor se mė parė kur ajo nuk ishte nė gjendje tė mė thoshte asnjė fjalė pėr tė birin. Por pėrsėri, emocionet e pengojnė tė flasė pėr Simonin dhe ia kalon telefonin tė shoqit. Marashi, i ati i Simonit, shpjegon se pėr prindėrit dhimbja e humbjes sė fėmijės ėshtė shumė e rėndė dhe nuk shėrohet kurrė. Marashi thotė se tė trija familjet shqiptare qė kanė humbur pjestarė tė tyre do tė shkojnė nė vendin e Kullave Binjake nė kėtė pėrvjetor pėr t’i pėrkujtuar ata. Por zėri i Marashit merr tjetėr ton kur flet pėr fondacionin e ngritur pėr nder tė tė birit.

“Fondacioni Simon M. Dedvukaj” me qendėr nė New York synon tė ndihmojė tė rinjtė shqiptarė qė jetojnė nė Amerikė tė ruajnė kulturėn, historinė dhe besimet e ndryshme fetare shqiptare. Fondacioni jep bursa pėr nxėnėsit e gjashtė shkollave tė mesme nė New York pėrmes fondeve tė mbledhura nga individė tė ndryshėm qė kontribuojnė nė kėtė fondacion. Familja e Simonit synon qė fondacioni tė kontribuojė nė arsimimin dhe edukimin e brezit tė ri pėr tė bėrė zgjedhjen e duhur nė jetė, pėr t’i shėrbyer jo vetėm vetes por edhe familjeve dhe komunitetit ku ata jetojnė.

Rrok Camaj ishte nė katin e 105-tė kur i telefonoi tė birit, Vincent, pėr t’i dhėnė lamtumirėn dhe pėr t’i thėnė se tani ai do tė ishte nė duart e zotit. Kujtimi i Rrokut ėshtė mbajtur gjallė edhe pėrmes shumė mesazheve tė vendosura nė njė faqe tė posaēme interneti. Tė tri familjet shqiptare shkėmbejnė mesazhe jo vetėm nė ēdo 11 shtator, por edhe pėr festa e gėzime, duke vėshtruar pėrpara, me shpresė e jo vetem dhimbje.

Njė mesazh kujton ditėn kur nė gusht 2001 Rroku sė bashku me katėr vėllezėrit e tij ishin takuar pas shumė vitesh. Ndarja pėr t’u kthyer nė New York ishte e vėshtirė dhe do tė kthehej nė dhimbje pas sulmit tė 11 shtatorit. Per hartuesin e mesazhit, vdekja e Rrokut u kthye nė njė mėsim tė dashurisė pėr njerėzit, pėr familjen dhe shokėt. “Pėrqafoji tė afėrmit e tu njėsoj sikur nuk do t’i takosh pėrsėri mė vonė, se nuk i dihet nėse do t’i shohėsh mė tė nesėrmen”, thuhet nė mesazh.

Mon Gjonbalaj e donte shumė punėn dhe refuzonte tė dilte nė pension, megjithėse e kishte mbushur moshėn. Nė telefonatėn e fundit nga kati i 86-tė i kullės binjake numer dy, amaneti i tij ishte qė fėmijėt e tij tė bėheshin tė fortė dhe ta mbanin familjen tė lidhur ngushtė. Familja pėr tė ishte gjėja mė e ēmuar. Salė Gjonbalaj, i biri, mė thotė se edhe pse kanė kaluar kaq vjet, babai i tij ėshtė i gjallė nė kujtesėn e tij dhe tė familjes.

Mė tė dhimbshme bėhen kėto kujtime kur ai shikon nė televizion lajmet qė lidhen me terrorizmin. Por Sala shton se familja e ka pėrballuar dhimbjen dhe ka mbetur e fortė siē e dėshironte Mon Gjonbalaj. Madje, nė kėtė pėrvjetor, motra e tij, Shkurta, pas shumė vitesh martese u shtua me njė djalė, duke plotėsuar njė nga dėshirat e tė atit, thote Sala. Kujtimi i gjyshit Gjonbalaj do tė jetė njė frymėzim pėr nipin e lindur nė njėrin prej pėrvjetorve tė 11 Shtatorit.

Shkoder.net... - Fjala e Lirė | Tė drejtat e rezervuara