Politikë me FMN në Tiranë

-- nga Mero Baze, TemA - shtator 2008

Misioni i Fondit Monetar Ndërkombëtar në Tiranë po bëhet objekt debatesh të parakohshme nga opozita dhe media, për shkak të përfundimit të pritshëm të mandatit të tij në fund të këtij viti. Me tone të larta opozita po paralajmëron qeverinë të mos prekë misionin e FMN, kurse kjo e fundit la të kuptojë në mënyrë korrekte se është duke pritur vendimin e qeverisë. Problemi është se programi i FMN me qeverinë shqiptare nuk ka aq shumë rëndësi për vlerën që ka qëndrimi i FMN ndaj qeverisë shqiptare në opinionin publik ndërkombëtar. FMN është kartë besimi për qeverisjen dhe përmes saj blihet besimi në arenën ndërkombëtare për reformat financiare dhe aftësinë e menaxhimit të buxhetit. Është e vërtetë se është shumë bezdi ta kesh nëpër këmbë FMN, kur je në qeveri. Ke shumë kufizime për kreditë tregtare, shumë kufizime për reforma popullore, për ngritje rrogash apo ulje taksash. Por është po aq e vërtetë se prej saj ke shumë përfitime lidhur me besimin që kanë investitorët e huaj rreth zhvillimeve në vend apo situatës financiare.

Qeveria shqiptare gjendet në një fazë euforike lidhur me buxhetin e saj. Ajo ka tejkaluar shifrën 4 miliardë euro dhe ka arritur të marrë deri në 700 milionë euro kredi tregtare nga bankat e nivelit të dytë me leje të FMN. Pas vitit 2009, ajo do të ketë nevojë për më shumë kredi, për shkak të kolapsit ku mund të futet përfundimi i rrugës Rrëshen-Kalimash, vonesat e pritshme në përfundimin e saj deri në qershor të vitit 2009, si dhe viti elektoral që do të duhet të rritë shpenzimet për të zbutur pakënaqësitë e disa shtresave. Për këtë arsye qeveria ka menduar realisht për të mos e ripërtërirë kontratën me FMN, duke e konsideruar vendin të mëkëmbur financiarisht dhe buxhetin të arsyeshëm dhe funksional. Por në të gjitha rastet ky është një vendim që do të merret nga politika dhe jo nga arsyet teknike pse FMN është në Shqipëri.

FMN i shërben qeverisë më shumë politikisht sesa teknikisht. Teknikisht, ne, mund dhe besoj, ia dalim ta vetëqeverisim buxhetin dhe skemën financiare, por mbështetja politike e FMN është një garanci e padukshme, që ndjehet vetëm kur nuk e ke. Është pak a shumë si prania e oksigjenit në një vend të izoluar, që ndjehet vetëm kur mungon dhe nuk shikohet kur ekziston. Nëse ne nuk e përtërijmë kontratën me FMN për arsye politike dhe nëse FMN e shikon këtë si një gjest armiqësor, qeveria do të ndëshkohet rëndë prej saj. Askush nuk e ndal dot FMN të bëjë deklarata politike, shpesh dhe të argumentuara me skandale të brendshme dhe në prag të zgjedhjeve kjo do t’i kushtonte shtrenjtë qeverisë. Për këtë arsye zhurma e opozitës për largimin e mundshëm të OSBE është e tepërt, pasi thjesht do ta bëjë qeverinë të mendohet mirë në këtë pikë. Është e rëndësishme që të verifikohet vullneti i qëndrimit të qeverisë ndaj FMN në mënyrë natyrale. Pra, është e rëndësishme të lëmë qeverinë të shprehet për këtë gjë. Duke u shprehur vetëm opozita dhe FMN, duket se jemi duke vënë qeverinë para një presioni, për të cilin ajo fare papritur mund të thotë se është fals, pasi s’ka ndërmend të largojë FMN.

Fakti që opozita thotë se FMN duhet të qëndrojë, ka rëndësi vetëm për faktin se ajo është një kandidate e mundshme për pushtet dhe në një vit elektoral ajo po e kthen në alternativë të kundërt me qeverinë qëndrimin ndaj FMN. Pra, nëse qeveria dhe FMN nuk e rinënshkruajnë kontratën në janar, dhe opozita vjen në pushtet në qershor, do të thotë që në shtator ne të rishkruajmë marrëveshjen me FMN, çka e bën shumë politik problemin dhe shumë tendencioz qëndrimin e qeverisë ndaj saj. Në këtë mënyrë prezenca e FMN kthehet në objektiv elektoral të dy kampeve dhe besoj se qeveria nuk do ta dëshirojë këtë gjë.