Kundër retorikës përgjithësuese të luftës antikorrupsion

Jo më larg se një javë më parë paraqitja e draftit të projektligjit të ri për arsimin e trazoi botën akademike dhe e detyroi atë të reagonte në mbrojtje të një të drejte tashmë të fituar si autonomia universitare. Qeveria u tregua e ndjeshme ndaj reagimit të korporatës akademike dhe deklaroi braktisjen përfundimtare të projektit të paraqitur. Me gjithë hapy endin e saj, kjo histori nuk ka kaluar pa lënë gjurmë dhe gjatë zhvillimit të saj janë vënë re dukuri me interes, të cilat nuk mund të mos kenë një farë rëndësie shoqërore më të gjerë se ai që ka të bëjë me botën universitare dhe që nuk duhet të kalojnë pa u analizuar.
Vërejtja e parë ka të bëjë me faktin se në avangardë të sulmit për heqjen e autonomisë së universiteteve, qëndronin pikërisht një aradhë profesorësh, të cilët për shumë kohë me radhë me shkrime mediokre u munduan të na mbushnin mendjen se sa e keqe na qenka demokracia në universitete dhe se mjafton të zhdukim demokracinë e brendshme dhe ta vendosim universitetin nën kontrollin e qeverisë për ta vënë në rrugën e prosperitetit. Një logjikë e tillë e çalë që e barazon demokracinë me korrupsionin shpjegon vetëdijen komuniste të artikullshkruesve dhe është tregues i qartë se sa i lartë është pehashi antidemokratik komunist edhe në elitat më të kualifikuara të shoqërisë shqiptare. Por ai është mbi të gjitha, tregues i paaftësisë për të gjetur një zgjidhje për luftën ndaj korrupsionit. Sepse korrupsioni nuk luftohet duke luftuar demokracinë, përkundrazi duke e konsoliduar dhe thelluar atë. Dukuritë korruptive në universitete ashtu si edhe në gjithë shoqërinë janë evidente, të neveritshme dhe të dënueshme por nuk vijnë për shkak të demokracisë. Dukuritë korruptive vijnë për shkak degradimit të elitave udhëheqëse, për shkak të paaftësisë së tyre për ta shoqëruar dinamikën demokratike të shoqërisë me ligje efikase, kontroll efikas dhe transparencë të përdorimit të fondeve publike. Pikërisht shoqërimi i thellimit të autonomisë universitare me rritjen e kontrollit shtetëror dhe të transparencës publike të përdorimit të fondeve do të minimizonte korrupsionin në arsimin e lartë. Pikërisht këtu duhet një ndërhyrje e shtetit dhe për këtë duhet të mendojnë hartuesit e ligjit, pasi ky është edhe kyçi i problemit. Ndryshimi i të zgjedhurve me të emëruar është gjëja më e papërshtatshme, pasi deri tani është e dëshmuar se korrupsion ka si tek të zgjedhurit ashtu edhe tek të emëruarit, pra kudo ku mungon vullneti për ta luftuar atë dhe kudo ku mungojnë instrumentet e duhura për ta bërë një gjë të tillë.
Gjëja e dytë që të bie në sy në retorikën e artikullshkruesve dhe mbrojtësve të versionit të draftit të qarkulluar në mediat shqiptare ka të bëjë me etikën e shkrimeve të tyre. Në shkrimet e tyre universitetet shqiptare janë çerdhe të korrupsionit (gjë që është pjesërisht e vërtetë), dhe trupa akademike është një kategori sociale tërësisht e korruptuar. Sipas tyre të gjithë pedagogët, profesorët dhe të zgjedhurit e tyre janë një masë e madhe batakçinjsh që kanë si profesion të vetëm vjedhjen. Duke përdorur një ligjërim të tillë përgjithësues ata nga njëra anë mbrojnë korrupsionin sepse përgjegjësinë e disa individëve të korruptuar ose të shumë individëve të korruptuar e shpërndajnë tek gjithë trupa akademike dhe nga ana tjetër e delegjitimojnë përpjekjen e pjesës së pakorruptuar për të luftuar korrupsionin. Në shkrimet e tyre në vend të argumenteve dhe të akuzave konkrete dominojnë fyerjet, në vend të zgjidhjeve dhe alternativave propaganda masovike. Artikuluesit e kësaj retorike, si të mos ishin pjesë e botës akademike, i veshin vetes rolin e mesisë që ka ardhur në këtë botë për të shpartalluar korrupsionin pavarësisht se pas emrave të tyre gjen ca njerëz të paaftë, të korruptuar të cilët e përdorin luftën kundër korrupsionit për arsye thjesht propagandistike në dispocizion të ambicieve personale për të zënë postet drejtuese në universitet. Tipologjia shoqërore e artikullshkruesve është vërtet e larmishme. Gjen ndër to ish-zyrtarë të lartë të korruptuar që për vite e vite janë detyruar të ikin nga Shqipëria për t’i shpëtuar drejtësisë, shoqe bolshevike që drejtojnë struktura universitare, që prodhojnë dhe shesin diploma të studimeve evropiane për njerëzit e pushtetit dhe që si formim kryesor profesional kanë studimet në gjuhën ruse, ish hafije të regjimit komunist që të vetmin kontribut shkencor të dëshmuar kanë raportet për sigurimin e shtetit të hartuara për kolegët e natyrisht edhe kolegë të nderuar me bindje antidemokratike. Por mes tyre shkëlqen një profesor i frëngjishtes, një psikopat delirant, i cili mendon gabimisht se njerëzit nuk e njohin “përkthyesin” hafije të sigurimit të shtetit, mendon se nuk kanë dijeni për ithtarin e zjarrtë të luftës së klasave, aq të zjarrtë sa e ka zbatuar me përkushtim të madh edhe në familjen e tij ku për shkak të saj ka ndarë dy gra. Tashmë ai shan, shan gjithandej dhe të gjithë bën moral në vend që t’i kalonte vitet e pleqërisë i zhytur në pendesë të thellë dhe në hallet e veta familjare. Si hallexhi, do ta kishim pranuar edhe ashtu siç është, por si predikues morali thjesht na bën ta përbuzim.
Analiza e mësipërme mund të zgjatej pafundësisht, por qëllimi i këtij shkrimi nuk është diskreditimi i autorëve të shkrimeve kundër autonomisë së universiteteve. I përmenda veset e disa prej tyre për të ilustruar argumentin se në luftën kundër korrupsionit nuk ka shenjtorë, nuk ka emra dhe emërime që e zgjidhin çështjen e korrupsionit, nuk ka supermenë, por ka luftë të shenjtëruar nga qëllimi i mirë për ta shëruar shoqërinë shqiptare nga kjo sëmundje e rëndë, ka procedura dhe ligje demokratike, ka ndëshkime qëllimi i të cilave është shkatërrimi i korrupsionit, por jo i demokracisë.

*Autor është profesor në Fakultetin e Filologjisë në Tiranë