Kryeministri nuk i përgjysmon dot qiratë

Dëgjuam kryeministrin të premtojë se do t'u përgjsymojë qiratë eksportuesve! Në ekonominë e tregut, qiratë i cakton tregu, dhe jo kryeministri. Nëse shteti vendos t'u paguajë gjysmën e qirave eksportuesve, ky është një subvencionim, pra një ndryshim në shpenzimet buxhetore, dhe që mund të bëhet vetëm me ligj, e ligjet i bën Kuvendi, dhe jo kryeministri. Por edhe Kuvendi do të bënte mirë të mos aprovonte një ligj të tillë.

Deshifrimi
U përpoqëm ta deshifronim thënien e kryeministrit në takimin me biznesmenët që eksportojnë: flitesh për masat që premtonte për "të nxitur eksportet dhe prodhimin vendas". Në vijim po japim fjalëpërfjalë atë që deklaroi për qiratë: "... i kam kërkuar ministrisë që të përgjysmojë qiratë;...ato çka janë ... godina ..., ... ish-godina shtetërore, ... dhe këtë do ta bëjmë ...". Nuk kuptohet kjo "ish-godinat shtetërore"? Nejse, ajo që kuptohet është se premtoi t'u përgjysmojë qiratë për disa lloj objektesh e për disa lloj biznesesh që kryejnë veprimtari të lidhura me eksportin, dhe se këtë favor do ta përfitojnë edhe ata që kanë fare pak eskport, pra që kanë eksport edhe veçse "1%" të aktivitetit të tyre ekonomik (kryeministri tha fjalëpërfjalë: "të heqim pragun 50% për të përfituar favoret; qoftë dhe 1%, eksporti është eksport!").

Pra formalisht, ndonjë biznes mjafton të eksportojë ndonjë gjë, sado të vogël, dhe do të përfitojë nga kryeministri, uljen e gjysmës së qirasë, pavarësisht se sa është kjo qira, edhe po qe disa fishi i vlerës së eksportit. Uf, sa keq kur kryeministri merr përsipër të flasë për çdo gjë vetëm vetë-na kujton Enverin, atë "poliedrikun" tjetër, edhe ai fliste me kompetencë për çdo gjë, për naftën, gjuhën, bujqësinë, artin etj.! Nejse, t'i lëmë lapsuset dhe maninë e protagonizmit të kryeministrit. Të mbetemi tek ai "përgjysmimi i qirasë".

Ulja e qirasë-subvencionim
Qiraja përcaktohet nga tregu, nga oferta dhe kërkesa. Një objekt i caktuar, në një vend të caktuar, në një periudhë të caktuar ka një qira të caktuar, pavarësisht se kush është pronari i objektit. Nëse shteti ndërhyn dhe u përgjysmon qiranë disa objekteve, kjo do të thotë se gjysmën e qirasë do ta paguaj qiramarrësi (konkretisht ai biznesi që ka diku një far eksporti), dhe gjysmën tjetër do ta paguaj shteti, natyrisht me paratë e taksapaguesve, me paratë tona.

Nuk ka rëndësi kush është pronari i objektit që jepet me qira, shteti, "ish-shteti", apo "ish kudikushi", që thotë kryeministri: ka rëndësi fakti se shteti do të ndërhyjë në tregun e qirave, duke paguar "gjysmën" e vlerës së qirasë. Kësaj i thonë subvencionim: shteti vendos të subvencionojë biznese të caktuara (qofshin eksportuese apo "1% eksportuese"!). Sido që ta vërtisë gjuhën kryeministri, thelbi i fenomenit ekonomik mbetet subvencionim shtetëror, pavarësisht se Ai mund të arrijë "ta fshehë" këtë subvencionim nga librat e llogarisë të shtetit tonë të habitshëm, me "përgjysmime të qirave të ish-godinave shtetërore"(!): në një rast të tillë, përveç të tjerave, do të kishte bërë një vepër penale, fshehje apo mashtrim me shpenzimet e buxhetit të shtetit.

Subvencionimet, vetëm me ligj
Subvencionimet shtetërore, derisa janë paratë tona që do të shpenzohen, janë shpenzime që duhet të përfshihen në buxhetin e shtetit, i cili është një ligj i Kuvendit. Pra, nëse kryeministrit i teket të suvbencionojë disa biznese, qoftë qiratë e tyre, ai është i detyruar nga Kushtetuta, që ta bëjë një gjë të tillë veçse me ligj, me një amendament të ligjit të buxhetit të shtetit. Jemi akoma një shtet i ekonomisë së tregut të lirë, pra demokratik, ku shpenzimi i parave të taksapaguesve bëhet veçse me ligj-demokracia ka disa rregulla "të bezdisshme", të cilave duhet t'u nënshtrohet edhe kryeministri ynë aktual.

Subvencionimi-dështim
Edhe nëse kryeministri do të korrigjonte gabimin që bëri, e do t'i drejtohesh Kuvendit për të miratuar subvencionime (qoftë për "eksportuesit" që kanë marrë me qira godina shtetërore), ne do t'i këshillonim fort deputetët që mos ta miratonin një ligj të tillë. Nuk ka punë shteti të subvencionojë eksportet, sepse do të krijonte degë artificiale eksporti, që mbijetojnë vetëm me subvencionimet e shtetit, dhe jo sepse ekonomikisht janë konkuruese në tregun botëror-i kemi të freskëta eksportet tona të subvencionuara të kohës së komunizmit, kur bilancet tona eksport-import ishin "shembullore", por që kontribuan në dështimin total së ekonomisë sonë socialiste, duke e bërë Shqipërinë vendin e tallonit dhe të mjerimit. Në veçanti, shteti nuk duhet të mbajë godina "që jepen me qira", duhet urgjentisht t'i privatizojë ato pak që i kanë mbetur, sepse shërbejnë veçse për të subvencionuar parazitizmin dhe korrupsionin e zyrtarëve shtetërorë që i "menaxhojnë" ato.

Eksporti të mos pengohet nga shteti
Ndihma më e madhe që mund t'i bëjë shteti eksportuesve, është që mos t'i pengojë, mos t'i sorrollasë dhe të zbatojë ligjet. P.sh., do të jetë një mbrekulli nëse vërtetë kryeministri do ta mbajë fjalën që "të thjeshtojë dhe të shkurtojë periudhën e rimbursimeve", e që "qindarkë për qindarkë do t'u jipet", e bile edhe se "shteti që ju mbetet borxhli bën zuzarin"-siç tha mirë, megjithëse formalisht pak noprançe. Por nuk ndihmohet eksporti me subvencionime, qoftë të qirasë, qoftë dhe të kredive me "agjensira kreditimi të eksporteve" etj.-të gjitha janë ndërhyrje të rrezikshme të shtetit në rregullat e lojës së tregut, që vërtetë kanë pasë qenë bërë dikur, por bota e përparuar ka kohë që ka hequr dorë prej tyre, sepse patën rezultuar një dështim i plotë! Le që kjo mbase është retorika populiste e radhës e kryeministrit, sepse edhe ai e di mirë se as OBT-ja (Organizata Botërore e Tregëtisë), nuk do të lejonte të bënim subvencionime të eksporteve tona!

Mos është për "kapje të shtetit"?!
Na shkon mendja shpesh për keq me këto marifetet jonormale të kryeministrit tonë aktual: a mos do të gjejë rrugë që të subvencionojë bizneset që i duhen atij, qoftë duke i subvencionuar me "godina me qira të përgjysmuar"?! Natyrisht, kjo do të ishte baza ekonomike për kapjen e shtetit (state capture) nga ana e një personi që menaxhon paratë tona, qoftë ky kryeministri aktual!