Muaji mars "Muaji i Librit Shqip" nė Amerikė: Nė Nju Jork u zhvillua promovimi i librit Pėr Mėmėdhenė tė autorit Niko Kirka
-- nga Beqir SINA
Kirka: "Njė Tubim i shqiptarėve tė vėrtet. I atyre shqiptarėve qė nuk i shtrėmbėroj dot shtypja e diktaturės komuniste shqiptare"
BRONX HOUSE NEW YORK: Nė shumėsinė e aktiviteteve tė kryera gjatė kėtyre 10-viteve tė fundit, nė bashkėsinė shqiptare nė SHBA-ės, pa tjetėr qė tėrheq vėmendjen e merituar, krijimtaria e shkrimtarve, poetėve e artistėve , shqiptaro - amerikan, por edhe tė ndonjė autori nga Shqipėria e Kosova. Nė kėtė krijimtari janė pėrfshirė edhe emra tė njohur tė letrave shqip, si nga Shqipėria, ashtu edhe
nga Kosova, Presheva, Bujanovci, Medvegja, Maqedonia, Mali i Zi dhe diaspora. Pėr tė arritur deri kėtu, nė atė qė ndoshta edhe i patė munguar deri tash shqiptarėve tė Amerikės, ėshtė dashur tė kryhet njė punė e madhe. Shqiptaro - amerikanėt, po "pasurohen", e po bėhen "pasanik tė mėdhenjė" edhe me njė biblotek, me shumėsinė e librave, autorėve tė tė gjitha gjinive.
Kėshtu qė vet natyrėshėm mendoj se nuk ėshtė keq tė vihen nė dukje edhe
vlerat, por jo vetėm pėr tri-katėr autorė, por tė bėhet njė vlerėsim sa
kritik dhe sa profesional pėr sejcilin prej autorėve, kur flitet pėr
jetėn dhe veprimtarinė e ēdo njerit prej tyre. Pėr tė arritur dhe rritur
nivelin arrtisitik, estetik dhe me standarte bashkohore. Me njė shikim e
me njė punė tė bėrė me mė shumė kujdes, tė dilet me njė nivel cilėsor
mė tė mirė. Gjithsesi, edhe kėshtu....!?! libri shqip nė diasporė, duket
se po dėshmon vlera tė vėrteta kombėtare. Autorėt kanė fituar respektin
dhe mirėnjohjen ndaj gjithė bashkėatdhetarve, e lexuesve tė tyre, tė
cilėt, kanė treguar interes tė madh tė lexojnė libra shqip. Diaspora
shqiptare nė Amerikė, me kėtė rast ka pėsuar jo vetėm njė rritje tė
madhe si numėr, nė 10-vitet e fundit, por edhe njė rritje tė madhe edhe nė pėrbėrjen e saj nė kėtė gjini.
Muaji mars "Muaji i Librit Shqip" nė Amerikė
Kėshtuqė, pas disa pėrmovimeve tė suksesėshme, tė djelėn pasdite, i erdhi rradha
edhe njė autori tjetėr shqiptaro - amerikan, figurė e njohur kjo nė komunitet. Nė
qėndrėn mė tė madhe kulturore tė zgjedhur prej shqiptarėve nė Amerikė :" Bronx
House" me pjesmarrjen e rreth 200- bashkėatdhetarve(familjarė, miq, shok,
bashkėvuajtės,artistė, shkrimtar e poet) u bė pėrmovimi i librit Pėr Mėmėdhenė.
Njė vėllim prej mė shumė se 400 - faqesh tė publicistikės sė intelektualit
patriot, ish- tė burgosurit politik nė burgjet enveriane, zotit Niko Kirka.
Pėrmovimin e librit "Pėr Mėmėdhenė" e monitorojė intelektualja Norina Fico. U
mbajtėn disa kumtesa dhe morėn fjalėn miq dhe shok tė tij. Referuan, Skėnder
Shkupi, Pėllumb Kulla, Sali Bollati, Bardhyll Raso, Januz Kulla, Rexhep Reēi,
Merita Shkupi e tjer. Ylli i muzikės shqiptare nė SHBA-ės,"Superstari" Frederik
Ndoci , u pėrkujdes pėr t'iu dhuruar pjesmarrėsve njė atmosfer sa mė tė gėzueshme
nėn tinguj e ėmbėl tė muzikės popullore shqiptare nga tė gjitha viset. Familja shtroi njė koktel, e ndėrsa njė vogėlushe e bija e
Valbona Ēomos, kėndoi disa kėngė tė bukura shqiptare, qė u shoqėruan nė kor e me vallėzime nga pjesmarrėsit.
Referuesi kryesorė, ish ambasadori i Shqipėrsiė nė Ankara, z Skėnder Shkupi,
tha se :"Ėshtė tepėr pak pėr tė zbėrthyer gamėn e gjerė tė problemeve e
shqetėsimeve tė mėdha, tė cilat autori jo vetėm i pėrjeton por i ndien thellė
nė shpirt. Shkrimet e tij kanė puls, kanė ritėm, kanė ndjenjė e ngjyrim tė
fortė emocional, tė cilat pa kuptuar i transmetohen lexuesit. Qartėsia,
konciziteti dhe ndershmėria e autorit janė mbresėlėnėse. Ato e bėjnė pa dyshim
kėtė libėr njė pėrmendore atdhedashurie e patriotizmi. Ėshtė njė libėr qė i
shėrben Kombit dhe qė duhet lexuar nga tė gjithė shqiptarėt qė kanė qoftė edhe
interesimin minimal pėr mbrothėsinė e Mėmėdheut tė tyre, qė e duan Shqipėrinė
dhe qė janė gati tė japin diēka sado tė vogėl pėr pėrparimin e lulėzimin e saj.
Shkupi: Le ti urojmė, me kėtė rast, autorit tė nderuar tė vėllimit Pėr Mėmėdhenė jetė tė gjatė, shėndet tė plotė dhe suksese nė punėn e tij tė palodhur nė shėrbim tė Atdheut.
Nė kumtesėn e tij shkrimtari patriotė Mėrgim Korēa, e cila, u lexua nga Valbona
Ēomo, thuhej: "Shumi dashur Niko si edhe pjesėtarėt e familjes tėnde tė nderuar.Tė
dashur miq tė Nikos, pjesėmarrės, Tė nderuar bashkatdhetarė, zonja e zotėrinj.
Korēa, shruan se :"Nuk kam se si ta shpreh ndryshe, veēse plotėsim i vullnesės sė
Zotit tė plotfuqishėm, qė sot po u drejtohem juve, pjesėmarrėsve tė kėtij tubimi, me
rastin e paraqitjes vėllimit me shkrime, analiza si edhe krijime letrare tė mikut tė dashur Nikos.
E fillova kėsisoji se vetėm Zoti ėshtAi qė parabolėn e jetės Nikos,
qė 20 vjeēar tė torturuar pėr vdekje, jo vetėm nuk e kėputi qė nė atė rinķ tė
herėshme sikundėr shumė tė tjerėve, por edhe mundėsoi ardhjen e ditės sė sotme ku
Nikua po gėzon nderimin pėr vėllimin me shkrime dhe analiza tė tijat. E doemos
pėrgjatė kėsaj hullķje nuk kam se si tė mos ndjehem edhe unė tejet i gėzuar pėr kėtė
ditė tė shėnuar pėr Nikon por, nga ana tjetėr, edhe skajshmėrisht i mbushur me
emocione qė mė jepet rasti ndonėse larg fizikisht, tė ndjehem nė mesin tuaj tek lexohen kėto radhė tė mija.
Tė gjitha shkrimet dhe analizat e Niko Kirkės pėrshkohen nga pozicionimi
skajshmėrisht atdhetar dhe moralist i autorit. Domosdo lind pyetja aspak
retorike: cila shtysa qė e ka bėrė Nikon tė pozicionohet kėsisoji? Pėrgjigja
shume natyrėshme tė ēon tek rrėnjėt e tija familjare ku atdhetįri i njohur dhe
tejet i nderuar Kristo Kirka ka qenė babai i Nikos. Si rrjedhojė Nikua, qė me
gjiun e nėnės, u mėkua me normat e pastra tė moralit shoqėror, me atdhedashurķnė e
pakompromis si edhe me besimin nė Zotin. Mbi kta tre themele u rrit dhe u
zhvillua Niko Kirka qė sot na paraqitet me kėtė vėllim tejet dinjitoz ku vetė
titulli ia paraqit lexuesit kredon e autorit: "Pėr Mėmėdhénė"!, shkruan shkrimtari patriot Mėrgim Korēa.
Kirka: "Njė Tubim i shqiptarėve tė vėrtet. I atyre shqiptarėve qė nuk i shtrėmėbroj dotė shtypja e diktaturės komuniste shqiptare".
Vlersimi qė i bėri librit tė Kirkės, "Pėr Mėmėdhénė", z. Rexhep Reēi , ėshtė njė
vepėr qė klasifikohet e karakterit poliitik dhe kombėtar. Vepėr ku shprehet niveli
i kulturės dhe erudicionit tė autorit nė shumė plane: historik, politik,
filozofik, social dhe publicistik. Duke parė se komunizimi nuk u rrėzua
pėrfundimisht, tha Reēi, dhe si ai ndryshoi vetėm ngjyrėn dhe taktikėn e tij,
autori ngrihet me forcėn e fjalės qė tė dėnohej jo vetėm krimi por edhe
kriminelėt, sepse nė se pati njė Nuremberg pėr 5- milion hebrenjė, at'here pėrse
nuk duhet tė ketė njė Nuremberg tjetėr pėr miliona tė tjera viktimat nė botė,
viktima tė komunizmit, pjesė e tė secilės janė dhe viktimat shqiptare," tha ai.
Nė fund i'u dha fjala edhe autorit tė librit "Pėr Mėmėdhenė" ish tė burgosurit politik zotit Niko Kirika, i cili pos faleminderimeve, tha se :"Ashtu dhe siē po e lexoni libri ka njė pėrmbėledhje shkrimesh mbas periudhės sė viti 1991. D.m.th kur unė i kisha kaluar tė 64- vjetėt. Dhe tė marrėsh "hov" tė shkruash nė pleqėri, tha ai ėshtė shumė e vėshtirė, sidomos kur tė kanė torturuar gjithė jetėn - dhe nė dorė ke mbajtur vetėm kazmėn e lopatėn.
Kirka, i cili kohet e fundit ka kaluar edhe njė ndėryrje kirurgjikale, u shpreh se: "Tė gjithė shkrimet, janė shkruar me ndjenjė dhe me "afshin" e zemėrės. Tė frymėzuar, nga ndjenja e atdhetarizmit. Por kamė pasur edhe njė qėllim atė qė shumė njėrėzve u pėlqen qė nė kėtė katrahuren e madhe qė ka pllakosur vendin tonė, midis disa zėrave tė tjer, tė dilte edhe zėri imė. Pėr tė thėnė me zė tė lart, disa tė vėrteta dhe pėr tė mos pas frikė pėr t'i thėnė.
Sepse, fatkeqėsisht nė Shqipėri vėrehet njė dukuri shumė e dhimbėshme. Ndonėse ka njė farė lirie dhe ska mė diktaturė , porse njėrėzit ende nuk kanė kurajon e duhur tė thonė tė vėrtetat sepse sot i preken interesat. Dhe pėr hir tė tyre megjithėse i shohin shumė gjėra, ata nuk i thonė. Pėr kėtė jamė nisur se kam bindjen qė ne shqiptarėt kemi nevojė tė ndryshojm rrėnjėsisht parimet filozofike tė botėkuptimit dhe mėndėsisė sonė.
Kirka, iu lutė nė fund medias qė kėtė tubim t'a titullojė :"Njė Tubim i shqiptarėve tė vėrtet. I atyre shqiptarėve qė nuk i shtrėmėbroj dotė shtypja e diktaturės komuniste shqiptare". Pėr mendimin e tij kėshtu e cilėsuan pjesmarrėsit e kėtij pėrmovimi tė librit"Pėr Mėmėdhen", nė tubimin e tyre, nė Bronx House - Nju Jork.
Rreth 200- pjesmarrės, me njė numėr tė ndjeshėm shkrimtarėsh, poetėsh, kritikėsh, studiuesish e gazetaresh, pėrfaqėsuesish tė medias sė komunitetit, aktivistė tė dalluar nė komunitet, nėn kujdesin e drejtepėrdrejtė tė familjes, miqėve dhe shokėve, bashkėvuajtėsve tė tij ashtu si dhe nė tubimet e kaluara, i dhanė botuesit Kirka, pėrshėndetėn e uruan atė gjithė mbėshtetjen e nevojshme, qė libri i tij tė shtojė bukurinė e biblotekės shqiptare nė komunitet. Pas kėtij pėrmovimi libri shqip, pritet qė nė kuadrin e zhvillimeve kulturore nė komunitet, kėto ditė tė zhvillohen dhe aktivitete tė tjera kulturore e artistike, me autorė tė till si James Pettifer tė shtunėn dhe Ismail Kadare mė 18 prill.
|