Ibrahim Rugova dhe shqiptarët

-- nga Mero Baze, Tema - 22.01.2006

Ibrahim Rugova mbylli të shtunën në mesditë, misterin e tij më të madh, jetën. Me gjithsej tri fjali që shpjegonin dogmën e misionit të tij, ai nguliti në mendjen e shqiptarëve dhe Perëndimit, rrugën paqësore, shtetin e pavarur të Kosovës dhe vlerat perëndimore të shqiptarëve. Askush me kaq pak fjalë, kaq pak veprim dhe kaq pak shanse, nuk do të kishte arritur atë që arriti ai.

Miliona shqiptarë, që janë të prekur sot nga ky lajm, janë ende të shokuar nga pamundësia që patën për të konsumuar atë histori që Ibrahim Rugova prodhoi për kombin e tyre në 16 vite. Miliona ballkanas dhe europianë, po ashtu do ta kishin të pamundur të besonin se një individ i vetëm, me vizionin e tij origjinal, do të prodhonte një histori të re për vendin e vet, duke mundur prodhimet shekullore të miteve dhe historisë së Ballkanit. Për 16 vite jetë politike, ai ndërroi tërësisht raportet e Kosovës me fqinjët dhe Perëndimin, çmontoi një sistem të tërë që prodhonte histori, politikë dhe vizion negativ për shqiptarët.

Kur ballkanasit e ish-Jugosllavisë, rrëmbyen armët dhe nisën luftërat për pavarësi në fillim të viteve ‘90-të, Ibrahim Rugova arriti të izolojë Kosovën nga konflikti i përgjakshëm, me një kurajo dhe vizion, i cili funksionoi. Ky vizion i dha Kosovës aleatë perëndimorë para fillimit të luftës, u dha shqiptarëve emër të mirë para përplasjes finale, i dha shoqërisë së Kosovës shanse për solidaritet para fillimit të masakrës dhe, mbi të gjitha, i dha një orientim të ri çështjes shqiptare në Ballkan, duke e reformuar atë nga një çështje e pambyllur e “Bashkimit Kombëtar”, në një çështje të formimit të shtetit të Kosovës si shtet i pavarur. Ky vizion, po ashtu, shpërbëu në pak kohë mitet serbe për Kosovën dhe çliroi energji të reja edhe në Serbi, për të kuptuar se Kosova nuk është beteja e tyre për jetë a vdekje. Ai ndryshoi edhe historinë e tyre.

Nuk jam i sigurt nëse shqiptarët e Kosovës e pranuan, si vizion, apo si opsion, projektin e Rugovës, por u pa qartë se në fund ata e pranuan atë si fat. Ai nuk jetoi gjatë, por pati aq kohë sa të vdiste i pajtuar me të gjithë ata që i janë zemëruar gjatë jetës për rrugën e tij. Dhe iku pak kohë para se sa shqiptarët ta prekin me dorë produktin e jetës së tij politike, pavarësinë e Kosovës.

Nuk jam i sigurt se shqiptarët zgjodhën Rugovën në fillim të viteve ‘90-të, për t’i përfaqësuar, por jam i sigurt se Rugova zgjodhi rrugën e duhur për t’i shpëtuar shqiptarët dhe për t’i bindur ata për rrugën që duhet të ndiqnin. Ndaj ata e pranuan atë si një simbol.

1. Paqja si fuqi

Në mes të viteve ‘90-të, Ibrahim Rugova ishte i vetmi njeri i qartë për paqen që po prodhonte. Brenda LDK-së, brenda Kosovës, por dhe në Shqipëri, duket se kishte një lloj paqartësie për fuqinë e rrugës së tij. Kishte presion për më shumë veprim dhe, ndoshta, për organizime klandestine ushtarake. Në një prej qëndrimeve të tij të shkurtra në Shqipëri, në korrik të vitit 1995, e pyeta miqësisht Ibrahim Rugovën në Durrës, përse nuk u hapte rrugë elementëve më radikalë.

Ishte një njeri që t’i zhvlerësonte të gjitha pyetjet pompoze dhe sidomos përpjekjen për t’i dhënë mend. Por atë moment u bë serioz.

- Nuk mund të bëj ushtri në një vend të pushtuar, - tha. - Kemi zgjedhur rrugën tonë dhe do t’i mundim.

Ngela keq nga serioziteti i tij. Dhe kisha një mister të madh se si ky njeri arrinte të bindte të huajt për këtë që thoshte. Iu luta të shpjegonte privatisht se si ua ekspozonte ai të huajve çështjen e Kosovës. Cili ishte fjalori? Cilat ishin faktet?

Po më dëgjonte pa shumë bezdi dhe unë përfitova t’ia ilustroja pyetjen me takimin e para disa ditëve që kishte pasur me Sekretarin Amerikan të Shtetit, Uoren Kristofer.

- Thjesht ua them. U tregoj që ka pasë masakra mbi popullsinë civile. U them që janë mbyllur shkollat dhe universitetet dhe ne i kemi hapur ato në shtëpi private dhe jemi vetorganizuar t’i paguajmë. U them se po kështu kemi hapur shtëpi shëndeti për shqiptarët, se janë të diskriminuar nga qeveria e instaluar serbe. Dhe u tregoj se kemi fuqi dhe ndërtojmë një shoqëri tonën, duke prezantuar rrugën paqësore.

Në të vërtetë, për mua, ato ishin fjali të rëndomta, por misteri dhe simpatia që ato ngjallën në kancelaritë perëndimore, ishin të pashpjegueshme. Kancelaritë panë tek kjo filozofi e thjeshtë, mundësitë e një shoqërie për t’u vetorganizuar dhe sinqeritetin e një lideri pacifist. Këtë vizion nuk mund ta kishte kurrë një njeri normal, një shqiptar “me gjak” si gjithë të tjerët. Për këtë arsye them se Rugova ua imponoi si fat shqiptarëve këtë rrugë, rrugën me kosto më të lirë, për të prodhuar një histori të re të tyre. Kam frikë se askush tjetër nuk do të kishte zgjedhur atë rrugë që prodhoi fuqinë reale të shqiptarëve përmes paqes.

Për të përmbysur historinë që serbët kanë prodhuar për shqiptarët në Perëndim, duhen qindra katedra historie. Opsioni i Rugovës i bëri të pavlefshme ato. Ai nuk prodhoi, por provoi se shqiptarët dijnë të bëjnë një histori tjetër nga ajo që është thënë për ta.

Për të përmbysur fuqinë diplomatike të ish Jugosllavisë në botë, duheshin me dhjetëra kancelari aleate. Ibrahim Rugova fitoi mbështetjen jo vetëm të miqve të kombit shqiptar, por përmbysi vizionin e miqve historikë të Serbisë për shqiptarët dhe Kosovën.

Për të mundur Ushtrinë jugosllave, shqiptarët nuk do të mundin dot sikur të mobilizoheshin të gjithë si komb, por vizioni i Rugovës dhe aleancat e tij bënë që në dispozicion të kauzës së tij të vihej ushtria më e madhe e botës, NATO, e cila ishte pjesë e një prej tri fjalive të Ibrahim Rugovës për 10 vitet e para të tij.

2. Sinqeriteti kundër ëndrrës së shqiptarëve për Bashkim

Ibrahim Rugova është i pari që ka formuluar në mënyrë të sinqertë tezën për pavarësi të Kosovës. Prej Kongresit të Berlinit në shekullin e 19-të e deri në mes të viteve ‘70-të, ëndrra e shqiptarve ka qenë bashkimi i Shqipërisë me Kosovën. Opsioni i pavarësisë së Kosovës shihej realisht si hipokrizi. Ibrahim Rugova është udhëheqësi i parë shqiptar që e ka këtë tezë të sinqertë. Ai e kishte të modeluar në vizionin e tij pavarësinë e Kosovës dhe punoi gjatë ta vizatonte atë për shqiptarët. Ka shumë histori vulgare me simbolet e tij, me gurët që dhuronte dhe flamujt që qëndiste, me himnet që prodhonte dhe traditat kosovare që donte të ringjallte, por kjo vinte pikë së pari se në ateljenë e tij politike, modelohej sinqerisht një Kosovë e pavarur. Për shumë të tjerë në Shqipëri dhe Kosovë, ky është një opsion politik, por jo i sinqertë. Për Ibrahim Rugovën, ky ishte një opsion i sinqertë. Ai e respektonte Shqipërinë, por kurrë nuk bëri asnjë gjest që të provonte se ishte nën ndikimin e saj. Ai ishte një indipendentist natyral që reformoi platformën e shqiptarëve për Bashkim Kombëtar. Ai prodhoi një histori të re për çështjen shqiptare. Ai prodhoi Kosovën e pavarur dhe rikonfigurimin e interesave shqiptare në Ballkan.

3. Vlerat perëndimore

Rugova, po ashtu, prodhoi dhe një histori të re të lidhjeve shpirtërore të Kosovës me Perëndimin. Përkushtimi i tij ndaj vlerave kristiane të Europës, toleranca e tij proverbiale ndaj kundërshtarëve dhe sinqeriteti i tij i pozimit para ikonës së Nënë Terezës dhe Papës, e ktheu çështjen e aleancës së Kosovës me Perëndimin, në një betejë të re të tij. Në asnjë shoqëri, imponime të tilla si ajo që Rugova i bënte shoqërisë së Kosovës, nuk do të kalonin pa probleme. Në asnjë shoqëri me shumicë myslimane, predikimet për konvertim në katolicizëm dhe shkuarja drejt rrënjëve kristiane të Europës, nuk do të kishte kaluar pa probleme për një lider. Për Ibrahim Rugovën, këto kaluan jo vetëm pa probleme, por me një misticizëm, i cili ka çarmatosur çdo zë kundër tij. Ky dimension e bëri atë po ashtu një lider të pranueshëm edhe për qytetarët jo shqiptarë të Kosovës. Ai është lideri që e pranoi Kosova, që ai vizatoi në mendjen e tij.