ANËTARËT E SHOQATËS SË SHKRIMTARËVE SHQIPTARO-AMERIKANË-NJË GRUSHT YJE MË SHUMË NË QIELLIN E DALLASIT

Këtë ditë qyteti i madh i Dallasit u pasurua me praninë e anëtarëve të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë. Ata erdhën nga pikat më të ndryshme të Amerikës dhe gjetën të pasqyruar në fytyrat e shqiptarëve të komunitetit të Dallasit respektin që ata gëzojnë si njerëz të penës dhe të kulturës sonë kombëtare. Fjala respekt peshon rëndë në themelin shpirtëror të çdo njeriu, por për poetët dhe shkrimtarët respekti është shpirti pa të cilin ata do të mbeteshin njerëz të zakontë. Por jo, këto ditë të para gushti s’patën asgjë të zakontë për anëtarët e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikanë.

Ata filluan të zbrisnin nga aeroportin e qytetit që ditën e premte, duke e mbushur me urime atë me zërat e tyre të bukur, me përshëndetjet e tyre të ngrohta e me përqafimet e tyre të përmallshme me njëri-tjetrin. Të njëjtat kënaqësi gëzuan edhe ata që erdhën ditën e shtune. Por ata patën kënaqësinë të priteshin jo vetëm nga kolegët e tyre shkrimtarë e poetë, por edhe nga shqiptarë që nuk i kishin njohur kurrë më parë. Por kur je krijues, nganjëherë, mjafton vetëm të njihesh prej tyre…

Përveç individualiteteve të tyre krijuese asgjë nuk qe individuale në këtë takim të dytë të shkrimtarëve. Ndryshe nga takimi i parë që shoqata pat pasë në Nju Jork, ku anëtarët e saj qenë bashkuar dhe shpërndanë brenda qarkut kohor të një dreke, këtë herë ata gëzuan së bashku që nga orët e para të ditës së mbërritjes e deri tek ato të fundit të ditës së nisjes. Të gjithë të akomoduar në të njëjtin kat të njëjtit hotel, të ftuar të të njëjtëve mikpritës, vizitorë të të njëjtave pika interesi, pjesëtar të të njëjtit celebrim, shijues të së njëjtës kënaqësi—të asaj që u jep jetë krijuesve kur punojnë e veprojnë së bashku.

Nga "Galeria" e Dallasit, mysafirë tek Bruno Ceka

Pika e parë turistike që shkelëm të grupuar që ajo që quhet "Galeria" e Dallasit. Atë ditë ajo u duk edhe më njerëzore: një grup fëmijësh ishin mbledhur buqetë në pistën të akullit në katin e parë të ndërtesës gjigande dhe konkurronin në sportin e patinazhit. Poetët dhe shkrimtarët u bënë menjëherë tifozë me 7 apo 8-vjetarët e vegjël, e veçanërisht të një vogëlusheje shqiptare me emrin Hëna, që sillej si me lehtësinë e një fluture mbi akullin e bardhë. Që andej kaluam një drekë vërtet miqësore në një nga 170 lokalet e kësaj qendre të preferuar turistike.

Pas çlodhjes që është aq e nevojshme për udhëtarët, e lamë hotelin për të qenë mysafirët e aktivistit të dalluar Bruno Ceka. Me të hyrë brenda në restorantin e tij, të gjithë filluam të shikonim njëri-tjetrin të habitur nga melodia e tingujve muzikorë që dëgjuam: qe Himni ynë Kombëtar. Shkrimtarët e gjeten menjëherë vetën aty. Gjithçka e klasit të lartë që gjendej brenda mureve të restorantit, që nga mënyra e mikpritjes, shërbimi, dekorimi, ushqimet e deri tek bisedat e çiltra me karakter sa patriotik aq edhe intelektual e bënë shpirtin e krijuesve të ftuar edhe më poetik se zakonisht. Në fillim poetët dhe shkrimtarët shprehen interesin e tyre të dinim më shumë për mikpritësin z. Bruno Ceka, për jetën e tij si sportist, biznesmen e si njeri.

Pastaj ata pyetën edhe mikun dhe bashkë-bamirësin e Brunos zotin Nazar Mehmeti se si kishte arritur deri aty ku ka arritur si biznesmen. Dhe siç ndodh shpesh me shqiptarët, biseda kaloi në kanalin e çështjeve sociale e kombëtare, rreth halleve të Kosovës, Shqipërisë e atyre të Komunitetit të Dallasit. Aty dëgjuam aspekte të veprimtarisë së Nazarit dhe të Brunos të cilat qenë aq dramatike sa e rrëmbyen njëherësh vëmendjen e shumë shkrimtarëve dhe poetëve pjesëmarrës. Në fund, disa nga Anëtarët e shoqatës tentuan të paguanin të paktën një bakshish për kamerierët, por më kot, edhe atë punë e kishte bërë për ta mikpritësi ynë Bruno Ceka.

Të Diel, ditën e takimit, arriti edhe grupi i fundit. Me të hyrë në hotel, ata u njoftuan se në shenjë miqësie dhe respekti, një nga anëtarët e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë që jetonte në Teksas ua kishte paguar hotelin të gjithë anëtarëve të shoqatës, pa përjashtim, dhe se për drekë ishin të ftuar në shtëpinë e tij. Pas shprehjes së shqetësimeve, që ne shqiptarët i kemi zakon ngaqë nuk duam t’i shpenzojmë apo t’i vëmë në pozitë të vështirë të tjerët, ne mësuam rrugën për në shtëpinë ku ishim të ftuar të kalonim drekën. Aty krijuam një familje të madhe, ku secili u ndje në shtëpinë e vet, duke e kaluar një drekë të zhveshur nga të gjitha komandat tradicionale të ngrënies. Një harmoni e vërtet njerëzore e shoqëruar nga një lirizëm i çuditshëm miqësor që mbretëroi aty, e largoi vëmendjen e të gjithëve nga ambienti vërtet i ngushtë për ta drejtuar atë drejt një dashurie të pashoqe që dukej qartë në sytë e qeshur e plot çiltërsi të dy palëve; të të ftuarve dhe të ftuesve.

Kuq e Zi tek " Sneaky Pete’s"

Më në fund erdhi dhe ora e pritur. Makina të tëra, përfshi këtu edhe nga ato të shqiptarëve të komunitetit u rreshtuan njëra pas tjetrës në drejtim të qytetit të Luisvillit ku do të zhvillohej ceremonia. Gëzim Laçi, i cili ndoshta di t’i vlerësojë artistët më tepër nga të tjerët, ngaqë ai është vëlla i madh i këngëtares së shquar shqiptare Afërdita Zonja, i printe kësaj autokolone për tek lokali i quajtur Sneaky Pete’s, pronë e zotit Nazar Mehmeti.

Me të shkelur në këtë lokal gjigand, që nga larg dukej vetëm një lokal i bukur, shkrimtarët dhe poetët u magjepsën me bukurinë e brendshme që gjendej aty. Dukej sikur gjithçka ishte përgatitur me kohë dhe pa kursim nga personeli drejtues i lokalit. Mobilimit të shtrenjtë dhe me shumë shije të restorantit iu shtua dekorimi që ishte bërë për rastin në fjalë; plot tullumbace kuqezi, dy flamuj shqiptar dhe një amerikan të vendosur midis tyre, podiumi me emblemën e madhe të Shoqatës së Shkrimtarëve, e cila ka në mes poetin tonë kombëtarë Naim Frashëri etj. Ndonëse shkrimtarët ishin të qetë sepse e dinin se sponsori i takimit Nazar Mehmeti i merrte me seriozitet premtimet që bënte, vetë rëndësia e madhe që ky takim kishte për ta, i mbante në një farë meraku shkrimtarët. Por brenda minutave të para të gjithë u bindën se meraku është i panevojshëm kur ke të bësh me Nazar Mehmetin: çdo gjë e bukur, me qejf dhe e bollshme.

... Edhe një surprizë tjetër të këndshme

Shtatë Gushti i këtij viti kishte sjellë edhe një surprizë tjetër të këndshme për Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë: Organizata e Artistëve figurative kishte dërguar njërin nga anëtarët e saj më aktiv, piktorin dhe skenografin Astrit Tota, për të sjellë një përshëndetje të ngrohtë në emër të tyre. Zoti Tota e lexoi këtë përshëndetje, e cila mbante emrin e Artistes së talentuar Marjana Eski ku thuhej:

"Ju përshëndesim në emër të organizatës së artisteve figurativë. Një organizatë kjo e sapo krijuar me një bord artistësh. Aktiviteti i organizatës tuaj duhet përshëndetur me respekt. Ato janë si dëshmi e punës se devotshme të organizatës dhe drejtueseve të saj, që kanë rezultuar në kësisoj aktivitetesh të bukura letrare dhe artistike.
Le të shpresojmë se në të ardhmen do të kemi gjithmonë e më shumë aktivitete të pasura letrare e artistike të dobishme për brezat që rriten në ne Amerikë."

Por kjo përshëndetje miqësore ishte vetëm një pjesë e surprizës. Një befasi tjetër e këndshme ishte ajo që u faqos në muret e sallës së madhe: Me dhjetëra kopje pikturash të mediave të ndryshme dhe punime fotografike u afishuan aty. Dhe kështu filloi një observim i lirë i ekspozitës së punës artistike të këtyre piktorëve të mirënjohur shqiptarë që banojnë në qytete të ndryshme të Amerikës. Artisti Astrit Tota, dha edhe shpjegime të mëtejshme rreth jetës dhe veprës së artistëve pjesëmarrës. Ata që u preferuan dhe u fol më shumë rreth punimeve të tyre artistike para, gjatë edhe pas darkës, ishin piktorët Marjana Eski, Bashkim Ahmeti, Ylli Haruni, Gjon Gojçaj, Aleksandër Gjoni, Astrit Tota, si dhe fotografi tashme i njohur Maksim Zotaj.

Megjithatë kjo kënaqësi nuk mbaroi aty. Të gjithë piktorët e që u ekspozuan aty, ua kishin bërë dhuratë, pra dhënë falas, punimet e tyre të artit anëtarëve të Shoqatës së Shkrimëtarëve Shqiptaro-Amerikanë, dhe pjesëmarrësve të komunitetit të Dallasit, të cilët kishin ardhur për t’i nderuar ata. "Nuk ka kënaqësi më të madhe," tha njeri nga anëtarët e shoqatës tek po largohej me disa punime arti, të cilat i kishte zgjedhur për t’i vendosur në muret e shtëpisë së tij.

Në çantën e tij, zoti Tota kishte sjellë edhe disa gjëra të tjera që ai i quante "peshqeshe personale," por nga natyra tyre kuptohej se ato "peshqeshe" ishin vetëm pjesërisht të tilla. Midis tyre gjendej një disk me muzike folklorike, botuar nga Shoqëria Kulturore Artistike Bashkimi Kombëtar, titulluar "Për Bashkimin Tonë Kombëtar." Këngët e bukura që gjendeshin aty u dëgjuan si në makinat që transportonin shkrimtarët nga një vend në tjetrin ashtu edhe në ambientet që ata kalonin kohën gjatë ditës apo mbrëmjes. Tota, kishte prurë me vete edhe disa dhurata të tjera. Ndër më të rëndësishmet qenë një koleksion i admirueshëm i revistës "Jeta Katolike" si dhe një koleksion i mirë i revistës "Dituria," organ i Akademisë Shqiptaro Amerikane të Shkencave, me të cilën disa nga anëtarët e shoqatës sonë u njohën për herë të parë. Vetëm sa për të treguar dëshirën që çdo gjë shqiptare të bëhet sa më e njohur, vlen për t’u përmendur se Tota me vete kishte sjellë për ne edhe një ekzemplar të Albanian Yellow Pages.

Ramiz Gjini: Rrugë e gjatë për të arritur në "Tokën e Premtuar"

Nën frymëzimin e kësaj atmosfere miqësore dhe vërtet festive, filloi edhe takimi. Njëra nga prezantueset e takimit ishte përkthyesja e re, studente në universitetin e Dentonit, zonja Elda Ilia. Dhe pa humbur kohë, filloi mbrëmja e shumëpritur. Në fillin prezantuesit prezantuan veten para pjesëmarrësve, dhanë disa nga pikat e aktiviteteve që do të mbaheshin gjatë darkës, falënderuan në emër të shoqatës sponsorët e mbrëmjes Nazar Mehmeti, Bruno Ceka, Partick Wright, Nevzat Llulla etj. Natyrisht, edhe urimi mirëseardhës i shkrimtarëve dhe poetëve pjesëmarrës në takim zuri vend gjatë këtij prezantimi të shkurtër...

Më pas e gjithë salla ra në heshtje të plotë. Teknikët e elektronikës ua ulën llampadarëve të sallës dritën dhe drejtuan rrezet e një projektori të veçantë drejt podiumit me qëllim që vëmendja e pjesëmarrësve të drejtohej vetëm atje. Dhe në ato momente filloi fjala e hapjes, të cilën e mbajti Kryetari i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë z. Ramiz Gjini.

Zoti Gjini pasi i bëri një histori të shkurtër ecurisë së Shoqatës gjatë këtyre katër viteve, tha se ajo tashmë ka marrë "kuptimin e një shoqërie të pastër, të mirëfillte, ku të gjithë anëtaret ndjehen të barabartë mes tyre". Në të njëjtën kohë ai falënderoi me emër disa nga anëtarët e shoqatës, të cilët i kanë qëndruar pranë edhe në kohët më të vështira, atëherë kur ai dhe shoqata kishin nevojë për mbështetje. Gjithashtu, ai cilësoi si një nga arritjet më të mira ka qenë hartimin e statusit të shoqatës. Duke theksuar se ky qe "një status i cili mungoi dy vitet e para" dhe se, sipas tij, "duheshin vendosur ca rregulla në aspektin civil e njerëzor, pa frymë diktati, pra të ishte një rregullore e miratuar dhe e pranuar nga të gjithë". Për të sqaruar pranimin nga shoqata të këtij statusi zoti Gjini shtoi se "Ky status u hartua nga kryesia e shoqatës dhe u shpërnda në adresë të të gjithë anëtareve. Pas shpërndarjes, ne si kryesi, nuk kemi protokolluar asnjë vërejtje apo sugjerim rreth përmbajtjes.

Duke u ndalur në një sërë aktivitetesh që po vazhdojnë të jenë të mirëpritura nga anëtarët e shoqatës si konkursi "Pena e artë" atj., ai shtroi se "Një tjetër synim ka qenë edhe qëndrimi ynë, qoftë parimisht, qoftë mbështetur në fakte, në lidhje me veprimet e papërgjegjshme të politikes shqiptare, natyrisht, pa u pozicionuar në kahun e ndonjë partie politike. Në kohën kur në atdheun tonë, politika e ka humbur sensin e saj dhe vendi po lëngon nga qeverisje të këqija, ne jemi përpjekur të ngremë zërin tonë kundër presidentit të Shqipërisë zotit Alfred Moisiu, për dekorimin me urdhrin "Naim Frashëri" Kryetarin e Gjykatës se Lartë Fehmi Abdiun. Ne i kujtuam atij, se Fehmi Abdiu, ish kryetar i gjykatës së lartë ne regjimin totalitar të Enver Hoxhës dhe Ramiz Alisë, në gusht të vitit 1988, vari në litar poetin dhe mikun tonë të letrave Havzi Nelën mu në mes te pazarit te Kukësit."

Një vend të konsiderueshëm në fjalimin e zotit Gjni zunë edhe botimi i librave të shumtë dhe me cilësi nga anëtarët e shoqatës, botimi Nr. 2 i revistës "Pena," promovimi i herëpashershëm i librave, si dhe takimi me kryetarë, e kryesi të shoqatave letrare të vendeve të ndryshme të botës, siç ishte ajo me Kryetarin e Shoqatës së Shkrimtarëve të Kolumbisë vitin qe shkoi. Gjni shtoi se bashkëpunimi me shoqata të ndryshme shkrimtaresh të huaj, mendon se na ndihmon në kuptimin e një eksperience, që ne nuk mund të themi se e njohim mirë, sidomos në aspektin organizativ."

Dhe në përfundim Kryetari i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro amerikane u shpreh kështu: "Duke përfunduar, do t'iu lutesha që të angazhohemi të gjithë së bashku, duke e vrarë mendjes se çfarë dhe si duhet të punojmë, në aspektin organizativ si lidhje. Të gjejmë pikat tona të dobëta dhe t'i ndreqim ato me aq sa mundimi. Vetëm mos harroni gjënë më të rëndësishme: punën para fletës së bardhë. Rruga është e gjatë për të mbërritur në tokën e premtuar. Krijimtaria letrare nuk kërkon një angazhim kolektiv, por një impenjim të mundimshëm individual. Ndaj dhe duhet te ulemi, gjithsecili veç e veç në kërkim të shpirtrave, në kërkim të së vërtetës për t’u ngritur në art e për t’u respektuar e kujtuar nga brezat që do të vijnë," përfundoi i duartrokitur ai.

Fituesit e Çmimit"Pena e Artë"

Menjëherë pas përfundimit të fjalimit nga ana e Kryetarit, prezantuesit e takimit paraqitën në projektor disa nga kopertinat e librave të botuar gjatë vitit 2004 nga anëtarët e Shoqatës, si ato të shkrimtarëve Skifter Këlliçi, Rozi Theohari, Luigj Çekaj, Gjeto Turmalaj të cilët ose nuk ishin paraqitur në konkurs për Çmimin "Pena e Artë" ose megjithëse kishin bërë një letërsi me kualitet letrar nuk kishin arritur ta fitonin këtë çmim. Në të njëjtën mënyrë u tentua të jepej edhe informacioni rreth numrit më të ri të revistës Pena dhe me atë të krijimit dhe funksionimit të faqes së re elektronike të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë: www.albanianliterature.org
Dhe kështu filloi momenti tjetër i shumëpritur: Prezantimi i fitueseve të konkursit "Pena e Artë" në gjinitë e romanit, poezisë, publicistikës, dhe të letërsisë akademike.

Natyrisht, Ramiz Gjini është ndër shkrimtarët e rinj më të shquar të letërsisë shqipe. Në romanin e tij "Rrëketë" ai sjell për lexuesin shqiptar një pasqyrë të pastër, në të cilën reflekton dukshëm realiteti shqiptar me të gjitha ngjyrat e tij. Por ky realitet është i dhënë me një freski frymëzuese, parë nga një këndvështrim tepër interesant, që për fat të mirë, është produkt i individualitetit krijues të Gjinit. Të gjitha këto cilësi, të bashkuara me një energji të lartë letrare, me një stil të admirueshëm, dhe me një forcë të madhe argumentuese e kishin frymëzuar jurinë e konkursit që të nderojnë shkrimtarin Ramiz Gjini me Çmimin Pena e artë, 2004, për gjininë e romanit.

Pas tij i erdhi radha shkrimtarit Petraq J. Pali, i cili deri tani është njohur më tepër si poet popullor. Por këtë herë është paraqitur në konkurs me një përmbledhje publicistike që dallohet për fuqinë e observimit dhe regjistrimin e dramës jetësore nëpër të cilën kalon edhe sot e kësaj dite njeriu Shqiptar. Në librin e tij "Vise dhe njerëz Perëndie," Petraq Pali u jep një prezantim të shkëlqyer ideve të tij ndaj jetës. Përveç fakteve, që shpeshherë ta rrëqethin trupin gjatë leximit, Pali gërsheton në veprën e tij edhe nuanca poetike që krijojnë ekuilibër në gjendjen shpirtërore të lexuesit. Përshkrimi që ai i bën Qeparoit të bukur, ku ai ka lindur, dhe vendeve të tjera që ai ka vizituar apo jetuar, është sa poetik aq edhe frymëzues. Pikërisht për këto cilësi, Petraq Pali, është fitues i Çmimit "Pena e artë" në gjininë e publicistikës, për vitin 2004.

Kështu arriti edhe shpallja për Çmimin "Pena e Artë" për poezinë. Adnan Mehmeti, si një poet që po fiton emër për ditë e më shumë, këtë herë qe paraqitur në konkurs me një vëllim poetik titulluar "Ikje nga Vetmia," i cili shquhet për pastërtinë e gjuhës dhe për gjerësinë e vizionit krijues. Në qendër të poezisë së tij, duket qartë filozofia e tij ndaj jetës, si dhe ndaj baticave dhe zbaticave që e karakterizojnë atë. Imagjinata plot jetë, që mbretëron në poezinë e Mehmetit, është pjesë e pandarë e perceptimit shpirtëror dhe intelektual të tij. Ky libër është vërtet një produksion i këndshëm poetik që stimulon ndjenjat e lexuesit me një ngrohtësi të vërtet njerëzore. Adnan Mehmeti futet në botën e njeriut dhe bën ndryshime lehtësuese në gjendjen shpirtërore të tij—pa velur asnjë ndjenjë të mirë që gjendet aty. Askush tjetër nuk do e meritonte çmimin Pena e artë në gjininë e poezisë, për vitin 2004, më parë se Adnan Mehmeti.

Përsonalisht, unë si mik i tij, ndjehem vërtet i lumtur që e gjithë juria e konkursit ka pasur të njëjtin mendim me mua për poezinë tij. Këtë herë Shoqata kishte dalë me një çmim të ri. Është fjala për atë të letërsisë akademike. Për këtë u erdhi të gjithëve mirë, sepse Peter R. Prifti është padyshim një krenari e veçantë për Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë. Fuqia e intelektit, që lexuesi shqiptar gjen në përmbledhjen e tij me artikuj të letërsisë akademike, titulluar "Mozaik Shqiptar" është e rrallë në letërsinë shqipe. Kontributi i tij akademik ndaj dashurisë për njeriun, dhe për të vërtetën që e rrethon atë, përbën një nga pikat më të forta të kësaj vepre. Thellësia e mendimit intelektual dhe vizioni i pakufishëm autorial, që gjendet në këtë vepër, përbëjnë epiqendrën e respektit që ai ka fituar e po fiton tek lexuesi i kualifikuar shqiptar. Nderimi me çmimin "Pena e artë" në Letërsinë Akademike, është mirënjohja më e lartë që Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë i dha zotit Peter Prifti këtë vit. Gjithsesi, është e natyrshme të mbetemi me ndjenjën se gjithmonë i mbetemi borxh në vlerësimet tona, kolegut dhe bashkanëtarit tonë të nderuar.

Ç’është më e rëndësishmja, mesa duket ai e kishte ndier se do të fitonte. I vetmi nga të gjithë fituesit e këtij çmimin ai kishte përgatitur një copë letër falënderimi të cilën e paraqesim para lexuesit:
"Duke u nisur nga ideja se ndofta do të fitoja një çmim në konkursin e librit të Shoqatës, u ula në tryezë dhe hartova një copë shkrim, në shenjë falënderimi, të cilin, me lejen tuaj, po jua lexoj në këtë mbledhje.
Të nderuar anëtarë të Jurisë, anëtarë të Kryesisë së Shoqatës, kolegë dhe mysafirë:

Dëshiroj së pari të falënderoj të gjithë anëtarët e Jurisë, për mundimin që morën për të lexuar librin tim Mozaik shqiptar. Shpreh gjithashtu kënaqësinë time që Juria e Konkursit e vlerësoi të denjë veprën time, për të më dhuruar mua çmimin në kategorinë e Publicitetit. Kur vendosa të përpiloj dorëshkrimin e librit para tre vjetëve, as që më shkoi ndërmend se një ditë do të fitoja çmim me librin tim. Ky është, pra, një nga ata gëzimet e papritur që jeta iu dhuron shkrimtarëve gjatë karrierës së tyre.

Me këtë rast, dëshiroj të shtoj se kjo është e para herë që ndodhem në një mbledhje të shkrimtarëve shqiptaro-amerikanë. Falë punës së madhe të organizuesve të kësaj konference, me z. Gjekë Marinaj në krye, kam mundur të takoj miq të vjetër këtu, si dhe të njihem me shkrimtarë të rinj. Vërtet, edhe kënaqem, edhe habitem me numrin e madh të anëtarëve të Shoqatës, mbi 40 gjithsej. Kjo në vetvete dëshmon për vitalitetin dhe talentet letrare që përmban dhe ushqen komuniteti shqiptar në Amerikë. Unë personalisht krenohem me këtë fakt. Më duket se është shenjë e mirë për të ardhmen tonë, qoftë në Amerikë, ashtu edhe përtej Atlantikut.

Të gjithë neve bëjmë pjesë në familjen e veçantë të shkrimtarëve, që i shërbejnë kombit të tyre dhe shoqërisë njerëzore, jo me pushkë por me penë. Shpresoj se një ditë, drita dhe fuqia e penës do ta bëjë të panevojshme përdorimin e pushkës dhe forcës për mbrojtjen, begatinë dhe lartësimin e shoqërisë njerëzore, si dhe zhvillimin e mbarë të marrëdhënieve midis popujve dhe shteteve të botës. Ju faleminderit! Peter R. Prifti.

Një çmim për shpirtin madhështor të fjalës së shkruar

Por Shoqata e shkrimtarëve kishte edhe një Çmim tjetër të rëndësishëm këtë vit, të cilin e kemi bërë publik kohët e fundit. Është fjala për çmimin Gjenima në letërsi. Siç e kam sqaruar edhe te faqja elektronike e Shoqatës, i gjithë universi letrar, që nga poezia, romanet, përmbledhjet me tregime, dramat, esetë, humori e deri tek publicistika e llojeve të ndryshme përbëjnë epiqendrën e Çmimit "Gjenima". Ky është çmimi më i lartë letrar me të cilin unë si themeluesi i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, e jap në shenjë falënderimi për shpirtin madhështor të fjalës së shkruar në të mirë të njerëzimit. Në fakt, Çmimin Gjenima e kam krijuar me Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, me letërsinë shqipe dhe atë botërorë në mendje. Duke dhënë një çmim letrar, të shkëputur nga çdo lloj komprometimi, i cili është tërësisht i dedikuar të njohë dhe të bëjë publik, çdo vit, një nga shkrimtarët më të mirë në botë, njëkohësisht do ta bëjë më të njohur jo vetëm Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, por edhe letërsinë shqipe. Propozimet për të konsideruar kandidatët për Çmimin Gjenima mund të bëhen vetëm nga Profesorët e letërsisë dhe të linguistikës, që punojnë pranë universiteteve të akredituara botërore, si dhe nga kryesitë e certifikuara të organizatave letrare të vendeve të ndryshme të botës.

Çdo autor, pavarësisht nga gjuha në të cilën ai apo ajo shkruan, i plotëson kushtet për konkurrim dhe fitim të çmimit Gjenima. Dhjetë kandidatët më pretendues, prej të cilëve do të dalë edhe fituesi, publikohen në faqen elektronike të Shoqatës së Shkrimtareve Shqiptaro-Amerikanë dhe në shtyp të paktën 2 muaj para datës së shpalljes së fituesit. Mendoj se vlen për t’u përmendur se Çmimi Gjenima do të financohet nga unë (i ndihmuar nga sponsorë shqiptarë dhe të huaj) dhe gjykohet nga një juri e kryesuar po nga unë, pra Gjekë Marinaj, në pavarësi të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë. Juria e cila më ndihmon për të zgjedhur fituesin e Çmimit Gjenima, si dhe shpërblimi monetar që do të jepet çdo vit, janë dhe do të mbeten absolutisht konfidencile. Ketë vit në vlerën monetare të çmimit Gjenima kontribuon ndjeshëm avokati amerikan Patrik Right dhe biznesmeni shqiptar Nevzat Llulla.

Po kush e fitoi këtë çmim këtë vit? Megjithëse ky çmim pothuajse gjithmonë do të shkojë tek një krijues letrar, këtë herë propozimet që kanë ardhur e kanë ndryshuar pakëz strukturën e planifikuar të tij. Çmimi u nda nga dy shkrimtarë: midis Shkrimtares dhe përkthyeses Hungareze Zsuzsanna Ozsvath dhe akademikut, filozofit, poetit dhe kandidatit për çmimin Nobël në letërsi Britanikut Frederick Turner. Le ta njohim lexuesin me një shkëndi të potencialit të tyre krijues. Zsuzsanna Ozsvath, e cila me librin e saj "Në gjurmët e Orfeusit" e ka sjellë në jetë poetin e madh Hungarez Miklós Radnóti. Ky libër shquhet nga sinqeriteti, sensiviteti, vërtetësia e zbulimeve, si dhe nga cilësia e lartë e kompozimit letrar. Ajo e ka bërë të pavdekshëm poetin Miklós Radnóti, i cili u vra nga trupat Gjermane gjatë një marshimi të gjatë dhe të detyrueshëm nga Jugosllavia për në Hungari. Pasi e kanë detyruar të hapte një gropë të madhe dhe të groposte në të shokët e tij çifutë, forcat gjermane me gjakftohtësinë më të madhe e vranë edhe atë. Pas dy vjetësh, pasi u zbulua varri masiv ku edhe ai bënte pjesë, në xhepat e xhaketës së tij u gjet një koleksion poezish që së bashku me pjesën tjetër të krijimtarisë së tij të mëparshme u mblodhën dhe u botuan. Libri në fjalë, dhe këto poezi, të përkthyera në disa gjuhë të botës, përfshi këtu edhe atë të anglishtes nga Zsuzsanna Ozsvath dhe Frederick Turner , e ngritën poetin e vrarë çifut, në majat më të larta të letërsisë jo vetëm hungareze, por edhe asaj botërore.

Ndërsa kandidati për Çmimin Nobël, Frederick Turner, ka botuar mbi 25 vepra me ese akademike, letërsi artistiko-shkencore, drama, filozofi, e mbi të gjitha me poezi epike dhe bashkëkohore. Emri i tij renditet me shkrimtarët dhe poetët më të fuqishëm të globit tokësor. Pothuajse në të gjitha punimet e tij letrare, e kaluara lidhet ngushtë me të tanishmen, e tanishmja lidhet ngushtë me të ardhmen, dhe e ardhmja lidhet ngushtë me ato fenomene që mund të arrijnë më pas. Struktura e tij letrare arrin gati përsosje artistike, me një kombinim të rrallë të komponentëve të mësipërme, me një shpirt të pastër poetik, dhe një intelekt të pashoq. I gjithë universi letrar Turnerian, e veçanërisht libri i tij "Paradise" na kanë nderuar, duke na dhënë të gjitha arsyet për t’i vlerësuar ato me çmimin Gjenima, 2004. Ja se si u shpesh ai për Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë:

"Çmimi Gjenima është një nder i madh. Fjala "nder" është shumë interesante. Ajo ndanë origjinën me fjalën franceze "Honnete" , nga e cila ne marrim "honest", dhe "honte", turpërim. Pa dyshim, ndjehem i turpshëm nga ky nderim, sepse unë di disa të tjerë që e kanë merituar atë më shume se unë, dhe pyes veten a thua do të mund ta justifikoj atë. Por turpi (skuqja në fytyrë) është edhe nxitja jonë më e madhe ta mbajmë veten, kështu ky çmim në thërret tek një nivel morali, shpirti dhe jetë artistike më të lartë se kurrë.
Edhe nderi është një ndërgjegje standarde. Ne e vëmë veten para përgjegjësisë kur pemëtar të nderit—ne japim premtimin për atë që besojmë. Dhe të pranoj në nder, siç po bëj këtu, është të vendosësh mbi vete një obligim të thuash të vërtetën, gjë e cila është detyra më antike dhe më e njohur e poetëve.

Duke më afruar këtë nder fondacioni Gjenima drejtësisht nderon vetveten madje edhe më shumë se fituesin e çmimit. Ajo që na bën ne humanëve të veçantë midis kafshëve është fuqia e të folurit, fuqia e gjuhës. Fuqia na është dhënë që në lindjen tonë, fati e edukimi si shkrimtarë, por ta njohësh ato me zemërbardhësi, dhe t’i shpërblesh ato, është një akt i një rëndësie të madhe shpirtërore, në të njëjtën mënyrë siç shpërblejmë ne Zotin, apo natyrën, apo zotët, për zemërbardhësinë e tyre në krijimin e species tonë. Të flasësh në emër të gjithë njerëzimit duke mbajtur një shpërblim për këtë çmim, Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikane konfirmon zërin e vet në parlamentin e madh të njerëzimit. Dhe siç kam ardhur drejt ecjes dhe njohjes së ngadaltë të letërsisë shqipe, zëri i saj është elokuent dhe esencial, kohët e fundit edhe një zë me mjaft kurajo.
Unë ju falënderoj—jo vetëm për shpërblimin, por edhe për pjesën tuaj në civilizimin letrar që mban racën njerëzore, të këtillë njerëzore."

Natyrisht pas një fjalimi të tillë, pjesëmarrësve ua desh një pauzë ta marrin veten dhe ta respektonte shkrimtarin Frederick Turner me një duartrokitje tepër, tepër të ngrohtë.
Me të përfunduar kjo ceremoni vërtet madhështore, të cilën zoti Gjergji Pano, e shprehu me pak fjalë: "nuk kam parë ndonjë herë në jetën time, as në jetë, as në televizor, një aktivitet të organizuar kaq mirë," filloi shtrimi i darkës, për të cilën anëtarët e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë falënderuan përzemërsisht Shoqatën "Iliria" të komunitetit të Dallasit.

Shoqata "Iliria" dhe gazeta "Illyria"

Kjo është hera e parë që shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikanë bashkëpunon ngushtë me Shoqatën e Komunitetit Shqiptar të Dallasit "Iliria", pranë së cilës zoti Nazar Mehmeti kryen me nder detyrën e Kryetarit të saj. Kurioziteti na shtyn të dinim prej tij se sa të rëndësishëm e shikon ai këtë bashkëpunim midis dy shoqatave tona. E shkëputëm në një cep të sallës së madhe dhe filluam një bisedë të shkurtër me të. "Shoqata jonë," tha ai, "është e gatshme të bashkëpunojë me çdo shoqatë të ndershme shqiptare që ka si qëllim të parë shërbimin ndaj interesave të kombit tonë. Shoqata e Shkrimtarëve është e tillë, dhe bashkëpunimi i shoqatës sonë me të është nder dhe kënaqësi për ne. Pra bashkëpunimi pa dyshim është i rëndësishëm, sepse kështu mund ta japim ndihmën tonë ne dy fronte të rëndësishme: shkrimtarët në frontin letrar dhe ne në frontin shoqëror. Duke bërë kështu, ne mbajmë gjuhën shqipe të folur dhe të shkruar në nivelin e duhur, dhe po në këtë nivel mbajmë edhe marrëdhëniet midis shqiptarëve që jetojnë në Amerikë. Unë mendoj se është detyrë e secilit prej nesh, e aq më tepër e kryesisë së shoqatave në fjalë që të shikojmë me larg se sa vetëm tek e sotmja, pra tek e ardhmja, ajo është gjëja më e rëndësishme," përfundon ai.

Mendimet e tij interesante na frymëzuan ta vazhdonim më tej bisedën. Ngaqë gazetën "Illyria" shumë nga anëtarët e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë e konsiderojnë "gati si organin e tyre," menduam se vazhdimi i bisedës do t’i favorizonte si atë pjesë të lexuesve që janë të interesuar për punimet letrare të shkrimtarëve tanë që botojnë aty, ashtu edhe ata të tjerët që gazetën "Illyria", e lexojnë kryesisht për lajmet dhe rubrikat e pasura që gjenden aty. Kjo edhe për një arsye tjetër; në Amerikë ka disa njerëz që në sajë të punës, mendjes dhe fatit të mirë kanë arritur ta gjejnë veten midis pasanikëve më të mëdhenj Amerikanë. Por Nazar Mehmeti është nga ata, të paktën që ka shpenzuar me miliona dollarë për të ndihmuar jo vetëm individë të ndryshëm shqiptarë, por midis tjerash edhe luftën e Kosovës, Universitetin e Tetovës, e tani ndihmon edhe Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë. Pra donim të dinim se ku e ka burimin kjo zemërbardhësi e madhe e tij.

Nazar Mehmetit nuk ia ka ndryshuar shpirtin pasuria

Dhe ja se si ai e vazhdon bisedën me ne: "Pasuria nuk më ka ndryshuar si njeri. Unë jam po ai që isha në fillim të viteve 76-79-të kur punoja çfarëdo punë që ishte e nevojshme, në restorante të ndryshme. Sot bile punoj nga 14-15 orë në ditë ndonëse natyra e punës është më tepër me karakter drejtues e organizativ se sa fizike. Pra unë i respektoj të gjithë ata që përdorin të gjithë kapacitetin e tyre mendor dhe fizik për të përparuar ekonomikisht. Mirëpo, në të njëjtën kohë, e kuptoj se shumë njerëz, me gjithë përpjekjet e tyre për një arsye a një tjetër nuk arrijnë të pasurohen siç jam pasuruar unë. Unë mendoj se fati luan një rol të madh në këtë mes. Prandaj jam treguar gjithmonë i gatshëm të ndihmoj ata që japin maksimumin e tyre për t’i realizuar ëndrrat që kanë.

Po, e kam ndihmuar Kosovën gjatë luftës sepse gjakderdhja e saj kishte nevojë për ndihmën e secilit shqiptarë të ndershëm. Universiteti i Tetovës, nga ana tjetër, duhej patjetër të qëndronte i hapur, që brezat e rinj shqiptar të edukoheshin aty. Edukimi shkollor, është baza e të ardhmes së një vendi. Po kështu edhe Shoqata e Shkrimtarëve ka nevojë për ndihmën e biznesmenëve të ndershëm shqiptarë. Shkrimtarët, në kushtet tona, zanatin e të shkruarit e ushtrojnë si punë të dytë, pas asaj të zakonshmes me të cilën ushqejnë veten dhe familjet e tyre. Por është një punë e dytë për të cilën ata nuk i paguan kush me para. Në këtë mënyrë si unë si kryetar, ashtu edhe anëtarët e shoqatës "Iliria" ndjehemi të gëzuar kur ndihma jone modeste u shërben shkrimtareve të komunitetit tonë, e nëpërmes tyre edhe kulturës tonë kombëtare. Shkrimtarët janë zinxhiri më i saktë që lidh një gjeneratë me tjetrën, ata e deklarojnë historinë si histori, ata ia japin formën e plotë ekzistencës së njerëzimit. Qoftë edhe vetëm për këto arsye, shkrimtarët huhen ndihmuar.

Vallë, si ndjen veten ai, kur një pjesë të pasurisë së tij e vë në shërbim të atyre që kanë nevojë, siç ishte shoqata jonë këtë herë. Dhe këtë e mësuam ashtu spontanisht. Them spontanisht sepse bisedën me të e bëmë jo si intervistë por si një bisedë vërtet shoqërore. Ndoshta kjo ndikoi që ai të flasë më lirshëm, pa menduar se duhej folur për një gazetë e para një gazetari. Pra i çliruar nga barriera e modestisë ai shtoi: "Siç ju thashë edhe më lart, kur ndihmoj të tjerët ndjehem edhe më tepër njeri, edhe më tepër prespar, edhe më tepër shqiptar. Faktikisht, po të mos i ndihmoj ata që kanë nevojë për ndihmën time ndjehem fajtor—pra e ndjej si obligim shpirtëror dhe si obligim shpirtëror të familjes sime kontributin tim në të mirë të kujtdo që më troket në derën time. Është vërtet kënaqësi shpirtërore kur ndihmon të tjerët. Ata që kanë mundësi të ndihmojnë ua rekomandoj të veprojnë kështu nganjëherë, sepse është vërtet një ndjenjë e bukur dhe fisnike."

Të mbetur disi të habitur nga perceptimi i tij ndaj jetës, dhe nga sinqeriteti njerëzor që i karakterizoi shprehjet e tij, mendja na vajti tek një thënie e filozofit korean Chin Wan: "Janë krejt të pakët njerëzit që janë në të njëjtën kohë të pasur materialisht dhe shpirtërisht," Wan, në veprën e tij, veçon si të mundur vetëm njërën ose tjetrën. Ku e ka bazamentin filozofik kjo thënie, edhe a qëndron një konceptim i tillë për bamirësin Nazar Mehmeti? "Kjo thënie;" përgjigjet ai, "me sa kuptoj unë, do të thotë se ai që është i pasur shpirtërisht nuk mund të jetë i pasur edhe materialisht, sepse të gjitha ato të mira materiale që mund të ketë do ua jepte atyre që nuk kanë asgjë. Ose nga ana tjetër, kur është fjala për një pasuri materiale, nuk mund të jesh i pasur shpirtërisht ngaqë akoma ke pasuri—pra nuk ua ke falë atyre që ka nevojë atë. Por një gjë e tillë do të thotë utopi, pra diçka që nuk ekziston në realitet.

Kjo edhe për arsyen se zakonisht ata që dinë të pasurohen dinë edhe ta ruajnë pasurinë e tyre. Unë mendoj se nuk duhet harruar se pasuria e dikujt në mënyrë direkte dhe indirekte ndihmon të tjerët, si me punësim, shitje-blerje, dhe me lënien e trashëgimisë për ta ëndërruar etj. Pra shoqëria ka shumë nevojë për njerëz të pasur, sepse nëpërmes tyre pasurohet edhe ajo. Unë jam pro ndihmës në përgjithësi, por gjithmonë duhet ditur se edhe ndihma duhet t’u nënshtrohet limiteve dhe arsyes. Megjithatë, e vërteta është se secili duhet të ndihmojë dikë. Unë për vete ua kushtoj të paktën 10% të të ardhurave të mia vjetore, njerëzve, kushdo që janë, duke marrë parasysh nevojat e tyre, jo fenë, gjendjen shoqërore apo prejardhjen. Zoti më ndihmon mua dhe unë ndihmoj të tjerët, po të mos kisha, nuk do të kisha mundësi të ndihmoja. Pra ndjehem fatlum që kam mundësi të ndihmoj të tjerët."

Takimi tjetër në Chikago?

Në të njëjtën kohë pamë disa duar që po na drejtoheshin t’u afroheshim. Ata ishin njerëz të komunitetit të grupit të komunitetit të shqiptarë të Dallasit. U afrohemi, dhe më lajmërojnë se ata, në përgjigje të thirrjes që u kishte bërë Nazari, kishin mbledhur rreth 1900 dollarë për t’ia dhuruar Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikanë. Zoti Mërgim Korça ishte njëri prej tyre. Më vonë mësuam se ai ishte nënkryetar i Shoqatës Iliria. Natyrisht, Nazarin e gëzoi zemërbardhësia e tyre. "Bëtë 2.500 dollarë, se kusurin do i plotësoj unë," tha ia. Dhe kështu kur ne e bëmë të ditur këtë fakt me mikrofon, pothuajse e gjithë salla u mbush me buzëqeshjet plot kënaqësi si të atyre që ndihmuan ashtu edhe të atyre që e pranuan këtë ndihmë, pra anëtarët së Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikanë. Por kjo nuk qe gjithçka. Surprizat e 7 gushtit, 2005, i kaluan jo vetëm caqet e çdo gjeje që kishte ndodhur më parë, por edhe ato të imagjinatës së shkrimtarëve. Nazar Mehmeti, i premtoi Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikanë, se ai do të bënte të njëjtën që për ta në ditën e takimit të ardhshëm të shoqatës. Ai propozoi qytetin e Çikagos, ku ka miqtë e tij, të cilët, së bashku, do e merrnim përsipër mikpritjen tonë.

Kjo qe e papritura më e madhe e mbrëmjes. Të gjithë shprehën çudinë e tyre se sa larg ka shkuar respekti që Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikanë ka fituar tek bashkatdhetarët tanë që jetojnë në Amerikë.
Tek po afroheshin orët e para të mëngjesit, të gjithë të pranishmit, pra anëtarët e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikane, anëtarët e Shoqatës "Iliria" të Dallasit, ashtu edhe ata që ishin thjeshtë të ftuar, patën rastin ta merrnin mikrofonin dhe të shprehnin mendimet, ndjenjat dhe emocionet e tyre në lidhje me takimin, por dhe për jetës që jetojnë. Ngaqë citimi i të gjithëve do të ishte i pamundur në këtë shkrim, si dhe ngaqë ato do të jepen shumë shpejt nga Televizioni21, po e vazhdojmë këtë reportazh nga Dallasi i bukur me bisedën e shkrimtarit tonë të mirënjohur Naum Prifti, i cili midis të tjerave tha: "Kam qenë për dy vjet kryetar i shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë dhe ajo kohë mund të them se na shërbeu për të vënë bazat organizative të shoqatës.

U botua Nr. 1 i revistës Pena dhe u krye takimi i parë i shoqatës së shkrimtarëve në Nju Jork, në shkurt të 2003-shit. Dëshira ime e kahershme ka qenë që takimet të ishin të përvitshme, ose njëherë në dy vjet, në qytete të ndryshme të Amerikës, kudo ku ka anëtar të shoqatës. Sot atë ëndërr e shoh të plotësuar në takimin e bukur, në këtë mbrëmje madhështore në restorantin e mikpritësit tonë zoti Nazar Mehmeti. Le ta çojmë më tej ketë traditë, atë xixë që nisi katër vjet më parë, le fa kthejmë flakadan, le të shkojë si stafetë në çdo qytet të Amerikës për të ndezur në zemrat e bashkatdhetarëve dashurinë për letërsinë dhe artin tonë me qellim që të kultivojmë dhe të duam identitetin tonë kombëtar. Kemi një detyrë të shenjtë përpara dhe po e plotësuam me nder do të pasurojmë jetën kulturore duke fituar mirënjohjen dhe dashurinë e diasporës për shoqatën tonë".

Aktori i mirënjohur Xhevat Limani freskonte me zërin e tij brilant herë pas here ndjenjat e pjesëmarrësve duke recituar poezi të ndryshme nga tabani i letërsisë shqipe. Bile, në një moment të caktuar, ai recitoi një poezi të shkruat aty për aty nga poeti ynë Lekë Gjoka, i cili kishte ardhur nga Florida. Të njëjtën gjë beri edhe poeti e linguisti Qazim Rrushaj, por ai preferoi ta recitonte vetë poezinë përshëndetëse të tij. Dalan Luzaj, fliste rallë por bukur. Kishe dëshirë ta dëgjoje zërin e tij të pastër e mendimet e tij të thella. "Nuk mund t’ia fshehim vetes," tha ndër të tjera ai, "jeta jonë ka për barometër krijimtarinë tonë, dhe vetëm duke e parë si të tillë mund ta jetojmë me nder atë." Rozi Theohari si gjithmonë e qeshur, e dashur dhe e mençur, herë pas here përdorte humorin e saj të këndshëm për të kënaqur të tjerët. Po kështu edhe Mëhill Velaj, ndonëse shumë nga anëtarët e shoqatës e takonin për herë të parë, u bë mik i të gjithëve sikur ta kishin njohur me vite. Bisedat e tij ishin vërtet bindëse dhe dashuria e sinqeriteti i tij ndaj letërsisë ishin vërtet për t’u admiruar.

Tek po zhvilloheshin bisedat e lira të gjithë shkrimtarët shkonin dhe blinin bluzat tip golfi, bluzat e zakonshme të cilat mbanin në gjoks emblemën e Naim Frashrit, apo penat me emrin e shoqatës në të, dhe paratë që mblidheshin shkonin për llogarinë e shoqatës. U mblodhën rreth 660 dollarë.