Ish nxënësi i Mjedjes e Fishtës Imzot Dr. Joseph Oroshi (1912 -1989), mbylli sytë i përmalluar për Atdheun e Mirditën

"Vigan në Krisht e në Vatan. Vetë Zoti pat vendosur, që një bir i Oroshit të kaptoj oqeanin dhe të mbjellë në Tokën e Bekuar fidanin e Ungjillit ndër vëllezërit shqiptarë në mërgat, të cilët qenë nisur në rrugën e humbjes dhe të tretjes së madhe. Imzot Dr. Zef Oroshi, është i pari kapelan i Kishës katolike shqiptare në Amerikë. Ai themeloi bashkë me komunitetin e New York - ut në emigracion Kishën katolike "Zoja e Shkodrës", duke u bërë ushqim i shpresës e shpirtin katolik në Krishtin të shqiptarëve në kurbet, të cilët përmes thonjësh të përgjakur, kishin mundur t'i shpëtonin bishës komuniste, por që vuajtja e mundimi i kishte shoqëruar të kalonin oqeanin drejt tokës së ëndërruar."

Për një kohë të shkurtë
u bë personaliteti i njohur në Evropë e ShBA

Oroshi, është ish qendra e Mirditës. Ajo, për shkak të pozicionit të saj gjeografik, në qendër të maleve të Veriut, duke u njohur me traditat e saj si një krahinë katolike, ka qenë ndër shekuj një kështjellë e fortë e shqiptarizmës, një epiqendër e fuqishme e tërmetit kundërosman për shekuj me radhë. Për më tepër, krahina në fjalë, është qeverisur gjithmonë me dinjitet, në bazë të kanunit të maleve dhe për kohën e mungesës së shtetit dhe të drejtës (ligjeve ose kushtetutës) së shkruar.
Kanuni i Lekë Dukagjinit, ishte një nevojë e domosdoshme, për të drejtuar jetën e bashkësisë nëpër Malësi të Veriut, në të cilën, ka zënë vend në histori Mirdita me qendrën e saj Oroshin.

Mbiemri Oroshi, që prelati mbarti me dinjitet, lajmëron se ai kishte lindur më 23 nëntor 1912, pesë ditë para Ngritjes së Flamurit të Gjergj Kastriotit, në Tokën e Kathedraleve (deri në shek. XIX numëronte 200 kisha), këtij limani vigan të kryengritjeve për flamurin e lirë, që ishte e mbeti Mirdita, sikurse shkruhet në titullin e librit të studiuesit e publicistit të begatë Ndue Dedaj. 15 vjet më mbas gjendet në Seminarin Papnor në Shkodër.
Studimet e larta Teologjike dhe Filozofike do t'i përfundoj me sukses në vitet 1936 - 1940 në Romë.

Mësimet fillestare Zef Oroshi i mbaroi në vendlindje, ndërsa mësimet e mesme i nis në vitin 1927 në Seminarin e njohur të Jezuitve në Shkodër. I etur për dije të thella e kulturë të pasur civilizuese e fetare Perëndimore, vijon studimet e larta më 1936 - 1940 në degën adhuruese të teolgjisë e filozofisë në Romë të Italisë në Kolegjën "Propaganda Fide", sëbashku me 14 djem të tjerë të rinj shqiptarë. Në vitin 1937, të rinjtë studentë shqiptarë në Romë, themelojnë Shoqnin Letrare "Shën Asti" (Astius) dhe kërkojnë prej At Gjergj Fishtës, Don Ndre Mjedjes, Prof. Ernest Koliqit, Kristo Floqit, Imzot Dr. Fan Stilian Nolit, Haxhiademit etj., autorë të kohës t'u dërgojnë nga një kopje të gjithë veprave të tyre. "Simbas, Oroshit, kujton Prof. Zef Neka me banim në California, secili prej tyne (autorëve) ua plotsoi at dishirë me kënaqsi. Dy vjet ma vonë Zef Oroshi bahet Kryetar i asaj Shoqnie Letrare dhe i teket me kërkue lejen e eprorëve për ta grishë (ftuar, shënimi im K.K.) At Fishtën për drekë qi t'u mbante nji fjalim e t'u epte ndonnji këshillë. Me at rast, ai u njoft për s'afërmi me Poetin Kombtar, e admiroi dhe padyshim nxuni shum prej tij."

Kardinali italian Shkëlqësia e Tij Mons Fumassoni Biondi, Prefekt i Propoganda Fide (sot Ungjillizimi i Popujve), e shuguron, duke i dhuruar petkat dhe koletin e meshtarit.
Pushtimi i zi fashist nga Italia më 7 prill 1939, do t'i linte shije të hidhur e pakënaqsie të thellë, të cilën, e reflekton në forma të ndryshme, si revoltë e ashpër në mbrojtje të Flamurit Kuq e Zi, të ngritur nga Dedë Gjon Luli më 6 Prill 1911, e që ruhej me përkujdesje në Kuvendin Françeskan në Jeruzalemin e vogël shqiptar - Shkodër.
Duke mos synuar për të thenë gjithçka mbi mështarin në këtë shkrim, po ofroj telegrafikisht disa të dhëna, të rrëfyer nga përsonazhe të ndryshme fetare, kulturore dhe aktivistë atdhetarë, si dhe dokumentet, shtypi, gojëdhënat, shkrimet e dorëshkrimet. Në të ardhmen e afërt, do të ofrojmë jetëshkrimin kushtuar Imzot Dr. Zef Oroshit, letërkëmbimet e pasura, etj., për të cilin, si bashkautorë ka disa vite që po punoj...

Abati i Mirditës dhe Delegati (Regent) Apostolik (kur është dëbuar nga qeveria komuniste e Tiranës Imzot Leone Nigris Delegat Apostolik në Shqipëri deri më 5 maj 1945, shënimi im K. K.) Imzot Frano P. Gjini (1886 - 1948), e kishte Don Zef Oroshin meshtar të ri, të cilin, e emron në vitin 1940 famullitar të katundit Ungrej. Mbas 12 vjetëve (1940 - 1952) si pasojë e përndjekjeve të sigurimit dhe martirizimeve të vëllezërve në Krishtin, në kohën e ateizmit të gjirokastritit hoxhist, mbasi thotë meshën e pagëzon një fëmijë, hoqi shpejt veladonin (për t'a rivesh përgjithmonë mbas disa muajve në Kishën San Bastiglio në Romë) dhe mori udhën e arratisjes nëpër male, duke iu bashkuar forcave të rezistencës kundërkomuniste.

Për 8 - 9 muaj qëndron mes maleve, në shpella, shi e borë, duke provuar mundimet e Krishtit, që salvohet nga të pafetë. Në ditën e Pashkëve 1952, për 15 trimat e lirisë mes maleve të Mirditës (pyjet e Molungut) thotë meshën në orët e para të mëngjesit, ku, Zoti i dëgjon lutjet, duke e shpëtuar e udhëhequr drejt tokës së lirë.
Në gusht 1952, ai gjendet në tokat shqiptare në Dardani për 3 muaj, duke kaluar e qëndruar për pak kohë në Gjakovë, Pejë, Mitrovicë dhe shkon në Beograd. Dera e Gjomarkajve të vendlindjes së vet, falë bujarisë tradicionale i dërgon katër garanci, për të shkuar në Itali. Sëbashku me meshtarët At Daniel Gjeçaj O.F.M. (Ordo Fratrum Minorum = Rregulli i Vëllezërve të Vegjël), At Ambroz Martini O.F.M dhe Don Nikollë Kimza, nisën për në Trieste, ku, mbas udhëtimit me Don Kimzën qenë mysafirë në shtëpinë e Markagjonajve të Kapidanëve të Mirditës.

Ishte viti 1953, kur ai gjendet para ëndrrës rinore. Më të mbërritur në Romë, fillon përpjekjet dhe takimet me klerikë, për të vijuar studimet e larta për teologji. Këtë dëshirë zemre e përkushtimi për dituritë, shumë vite më parë ia kishte shprehur ish - eprorit të lartë abatit ipeshkëv Imzot Frano Gjinit. Dhe Zoti e ndihmoi, mbasi kishte ndjekur nga afër kalvarin e vuajtjeve, për të ardhur deri tek Portat e Piazza di San Pietro në Itali.
Paralel me studimet e larta, i kërkoj Selisë së Shenjtë, që t'i miratoj kërkesën (dekretin), për të qenë Kapelan katolik (misionar), për bashkëatdhetarët, që gjendeshin në Romë.
Një pjesë e grigjës së tij kishin shprehur dëshirën për të ikur në ShBA, ku, Imzot Oroshi i ndihmon, falë bujarisë të gjithë pa dallim feje. Bile, sikurse kujtojnë miqtë e tij prelati, ka ndihmuar edhe një hoxhë për të ardhur në Tokën e Bekuar. Ai menjëherë filloj veprimtarinë intelektuale e baritore, duke u marrë pikësëpari me shqipërimin e librave të rëndësishme, me të cilën do të përhapte fjalën Hyjnore të Krishtit.

Kështu përfundoi shqipërimin e librave: "Katekizmi" (1953), "Ungjilli simbas Mateut" (1953), "Studimet e Bioshme" (1953), duke mos lënë mbas dore studimin e leksioneve të disiplinave të univesitetit në vitin e parë akademik (1953 - 1954).
Dashuria e respekti për shkrimtarët gegë veriore, që kishin vulosur me erudicionin e tyre, u bënë objekt i studimeve të tij. Për të qenë më konkret, ai zgjodhi shkrimtarin e shquar dhe prozatorin modern Prof. E. Koliqin dhe kontributin në fushën e letërsisë shqipe. Në Universitetin e famshëm të Romës "Angelicum", në vitin 1958, vijon studimet e vitit të pestë në degën adhuruese të teologjisë.
Këtu merr për të trajtuar filozofikisht 20 teza për shkencën e Teologjisë, duke e mbrojtur (në vitin 1960) me sukses temën: "Një reformator i madh i Kishës irlandeze të shekullit XII", për gradën shkencore Doktor, para pesë profesorëve të njohur italianë dhe një të Universitetit të Oxford - it në Angli.

Krimineli famkeq Toger Baba, me urdhër të Rita Markos, Mehmet Shehut dhe Enver Hoxhës, e ndiqte këmba këmbës Don Zefin për ta vrarë, ashtu sikurse masakruar pa gjyq 101 vetë në qarkun Shkodër, Malësi e Madhe (Kelmend), Lezhë, Mirditë.
". Vetë Mehmet Shehu pati deklarue, se Dom Zefit ia fali jetën, por në gjyq duhet me dalë. Nji e thanë tjetër ishte e sigurt:
"Sa t'i peshoj trupi i tij aq flori japim për atë që na e fut në kurth gjallë apo vdekun Dom Zefin". Nga ujqit në qeveri e ujqërit e malit, kjem të detyruem të iknim, sepse të dyja palët turreshin mbas erës së gjakut. Preng Përdoda, po ecte pak përpara dhe u fut në gjirin e nji kepi sa rafti. Sapo vuna kamben e djathtë ndigjova zanin e tij: "O shkova megjith gur." Menjiherë kapa degën e frashnit e e tërhoqa për xhakete duke i shpëtue jetën." (Pergega, f. 60)

Pjetër Kolë Smajlaj (1941) me banim ne New York, kujton shumë episode të paharruara me klerikun Imzot Zef Oroshi, të cilat i rrëfen për herë të parë, mbasi ishte një mik i afërt i tij. Kujtimet e paharruara, për prijësin e besimtarëve jetojnë ende në zemrat e çdo mërgimtari. Kështu, tregon për bariun shpirtëror, se meshtarit, i duhej me thanë meshë në Arthur Avenue, Bronx, New York (Mercato Italy), në një shkollë 8 - vjeçare për besimtarët e paktë asokohe.
Në kujtesën e besimtarit malësor i ka mbetur e shënuar historiku i Kishës katolike shqiptare "Zoja e Shkodrës". Ajo zë fill me hapat e para të dy enteve, që i paraprijnë asaj, sikurse krijimi i Qendrës Katolike Shqiptaro - Amerikane "Zoja e Kshillit t'Mir", e themeluar nga i ndjeri Msgr Zef Oroshi më 1969 dhe Qendrës Katolike Shqiptare të Shën Palit e Shën Pjetrit, e themeluar nga i ndjeri Don Lazër Sheldija në vitin 1973.

Bashkimi i dy qendrave në fjalë, solli frytin e krijimit të Kishës Katolike Shqiptare "Zoja e Shkodrës", më 16 qershor 1962, për të cilën është shkruar në revisten "Jeta Katolike". Organi i Kishës, filloj të botohet tre vjet më vonë nga "Lidhja Katolike Shqiptaro - Amerikane". Botuesi e kryeredaktori 70% të organit e përgatiste vetë, ku, shpesh nuk vendoste emrin e vet, dhe në raste të tjera ka përdorur nënshkrimin Theologu, Zodiaku etj.
Revista, gjatë jetës fetare e kulturore, pati disa ndërprerje dhe prej vitit 1996 - 2005, ka filluar të dalë rregullisht si e përkohshme tre mujore. Nismëtarët e themelimit të Shoqates, sikurse thekson edhe Pjetër Smajlaj, është bërë nga kontributi i drejtpërdrejtë i dy meshtarëve shqiptarë: Imzot Dr. Zef Oroshi e At Prof. Dr. Andrea Nargaj O.F.M., të ndihmuar nga një grup të vogël katolikësh shqiptar, që ndodheshin prej shumë viteve në ShBA.

Ata kishin ardhur nga kampet e refugjatëve të Italisë e Austrisë. Për më tepër, Lidhja Katolike, u formua në një mbledhje të mbajtur në Kishën Katolike Sllovene të Shën Qirilit, në "Saint Mark's Pace", në Manhattan, New York. Në mbledhje, si mysafirë, morën pjesë, mes të tjerëve, edhe Prof. Dr. Rexhep Krasniqi, Kryetar i Komitetit 'Shqipnia e Lirë' e Stavri Qiriako nga Bashkësia Orthodokse Shqiptaro - Amerikane.
Më 21 korrik 1962, u mbajt mbledhja e dytë, me të cilën filloj veprimtaria e organizuar e komunitetit katolik shqiptarë në New York me rrethina. Në mbledhje u zgjodh Këshilli i parë i Lidhjes i përbërë nga Dr. Henrrik Gurashi, kryetar, Tonin Mirakaj, sekretar, Loro Stajka, arkëtar e Zef Çupi, Mark Bajraktari, Zef Hasani e Pashko Deda, antar.

Më 22 korrik 1962, filloi mesha e rregullt javore, natyrisht e mbajtur në kisha katolike amerikane. Shërbimet liturgjike vazhduan të kryehen në kisha të huaja deri më 24 dhjetor 1969, kur në mesnatë, Natën e Krishtlindjes, Imzot Dr. Zef Oroshi kremtoi Meshën e Parë në Qendrën e porsablerë, në 4221 Park Avenue, Bronx, New York. (Our Lady of Shkodra, f. 21).
Për herë të dytë, shqiptarët shohin meshë në Fordham University Catholic (ku, ka përfunduar studimet e larta akademike ish - Presidenti i 35 -të demokrat (1961 - 1963) i vrarë i ShBA - së John Fitzgerald Kennedy (1917 - 1963)), mbasi nuk ishte e mundur të vijohen shërbesat fetare në vendin e mëparshëm.

Asokohe Monsinjori, që ishte meshtar i emëruar, për shërbesa fetare në St. Raymond (East Tremont Avenue, Bronx, New York, N.Y.) dhe megjithëse çonte meshë në kishën amerikane, gjithnjë me shpirt e zemër rrinte pranë komunitetit katolik shqiptarë.
Pjetri shton: "Ishte me të vërtet Dritë në Krishtin! Nji ditë Don Zefi, gjatë nji bisede tregon, se disa shqiptarë shkojnë tek meshtari, për t'i krye nji shërbim fetar, në kishen amerikane, ku ai çonte meshën.
Mbasi përfundon ritin, disa meshtarë amerikanë i thonë: "Si mundesh ti me u marrë vesht me këto gjind kështu?!" Ai u tha, se: "Heroi jonë Nacional Gjergj Kastrioti, nuk luftoi për 25 vjet me rradh as me serb, as me italian etj., por me bashkëatdhetarët e vet ka ngallnjye gjithmonë".

Përsëri një ditë tjetër, disa besimtarë iu ankuan meshtarit Dr. Oroshit, që të mendojmë sëbashku për një kishë katolike, për të gjithë shqiptarët, mbasi ajo do të jetë shtëpia e përbashkët, për t'iu përkushtuar lutjet Zotit, për hallet e shumta në emigracion.
Meshtari, falë shpirtit të inisiativës e besimit të përhershëm, që kishte në vetvete dhe popullin e devotshëm në fenë e Krishtit, menjëherë iu përgjigj me fjalët: "Për Kresht (Krisht), ata po na bajnë nder, se do të detyrohena me ble kishën tonë".
Dhe më 1973, u realizua dëshira e madhe e klerikut të përkushtuar në trinomin Fe - Atdhe - Përparim, mbas 6 vjetëve fushatë, për grumbullimin e kontributit financiar të bashkëatdhetarëve (prej vitit 1963 - 1969, ishte thënë meshë në ambientet e shkollës), në praninë e besimtarëve, u bë bekimi i Kishës së re, mes një atmosfere të madhe gëzimi, me të cilin ishte bashkuar përmes mesazhit edhe ish - Kardinali i New York - ut, i ndjeri Arqipeshkëvi Metropolitan Eminenca e Tij Terence Cooke.

Po të shikosh me kujdes fotot e botuar në koleksionin e revistës "Jeta Katolike" asokohe, syri dallon menjëherë pamjen artkitektonike të projektuesit, ku, Shtëpia e Zotit Kisha kishte formën e kryeqit latin, me kumbonare, me hapësirë mbas lterit, me drita të zbukuruara, që ndriçojnë fuguret e shenjtorëve dhe afresket e shënjtorëve në pikturë. Këtu shquhej një ballkon, brenda ambienteve të Kishës dhe në fasadet e saj janë të vendosur truporet e Shën Ndout, Shën Nikolla, "Nana e Kshillit t'Mir", etj., ndër më të adhuruarit me devocion të besimtarëve të krishterë e jokrishterë.

Bariu nacionalist e dijetari i shqiptarëve, la një emër shumë të mirë në fushën e publicistikës me botimeve në gjuhën shqipe. Ishte ai që shqipëroi librin "Katër Ungjijt dhe Punët e Apostujve" (Romë, 1960, 1979), në gjuhën e ëmbël gegë, aq të nevojshëm për shqiptarët. Ishte tepër enërgjik, në kryerjen me saktësi deri në fund të çdo detyre që merrte përsipër.
Don Zefi me modestinë tipike, ishte një bibliotekë që ecte me dy këmbë, enciklopedi e gjallë, që nuk dinte të shterronte kurrë për nga kultura e pasur që zotëronte.

Mbas Koncilit II Vatikanas më 1967, tashmë mesha nuk do të thuhej më në gjuhën tradicionale latine, por në gjuhën respektive të çdo populli, që ushtron besimin katolik.
Eshte bërë traditë në çdo shtet, për meshtarët, kur emërohen si barinj shpirtëror në shtete të ndryshme të botës, duhet të flasin gjuhën e popujve që u shërbejnë me sakramente e çojnë meshën në kishë. Në këtë mënyrë, kuptohet e përjetohet më kjartë domethënia e doktrinës së krishterë.

Prelati Oroshi, ishte përsonifikimi i zellit bjeshkënor. Fjalëmjaltë e i matur me shqiptarët, pa dallim përkatësie fetare, i pranishëm në të gjitha takimet dhe tubimet, mesazhpërcjellës shprese e mirësie, koordinues i aktiviteteve në dobi të çështjes shqiptare apo në përkujtim të ngjarjeve historike e figurave, që kanë lënë emër të madh në piedetalin e identitetit tonë, sëbashku me Imzot Nolin e meshtarë të tjerë ortodoksë dhe me drejtuesit e komunitetit musliman, si: Hirësia e Tij Salih Myftia, Imam Isa Hoxhën e Vehbi Ismailin, Hoxhë Perollin, Sheh Halilin, Baba Rexhepin etj.
Shprehja me fjalë të zgjedhura e mbresëlënëse, erudicioni dhe edukata e thellë ekumenike e Imzot Oroshit, ishin ftesa e së dielës edhe për shqiptarët e besimeve të tjera, shumë prej të cilëve shkonin për të dëgjuar predikimin (homelinë) në kishë.

Si njeri me kapacitet human, si mjek i mirë me ilaçet e Krishtit, shëron shumë plagë ndër shqiptarë e kosovarë, mërgimtarë të infektuar nga dhuna e ushtruar nga rregjimet e njëjta totalitare. (Pergega, f. 33)
Ai, kishte parasysh filozofinë e papëve të Romës, se ungjillizimi i popujve, mund të bëhet i sukseshëm, përmes katekizmit dhe shtypit katolik. Po të vëzhgohet meshtari emigrant në vetëdijën e tij, natyrshëm do të shohim, se jetojnë në unitet feja e atdheu, adhurimi i pakufi për binomin e pazgjidhshëm, që ishin e mbetën deri sa ndërroi jetë Zoti e dashuria e pashuar për Shqipërinë e krahinën e vendlindjes.

Dr. Oroshi, edhe gjatë meshëve në kishat amerikane, bëri apel për të drejtën e popullit për liri civile, besimi, për të cilën vuante shpirtërisht e punoi me devocion me miqtë amerikanë e aktivistë të palodhur bashkëatdhetarë kudo nëpër botë.
Projektues e aktivisti i flaktë, mbetet si frymëzuesi i bashkëatdhetarëve në organizimin e disa tubimeve kundërkomuniste dhe liri besimi në Shqipni para Organizatës së Nacioneve të Bashkuara në Manhattan New York.

Këtë detyrë të rëndësishëm, e zbatoi edhe më tej në jetë, duke themeluar shtypin katolik, ku, revistës popullore e pagëzoi me emrin: "Jeta Katholike Shqiptare" (1965), nën trinomin Fe - Atdhe - Përparim, të cilën e drejtoi vetë deri sa ndërroi jetë.
Monsinjori e adhuronte shumë mësuesin e paharruar klerikun, poetin dhe njeriun e shquar të përmasave botërore Don Ndre Mjedjen (1866 - 1937) dhe shpesh jetonte e vepronte nën shembullin e edukatorit të zellshëm e frytdhënës në Seminarin Papnor në Shkodër (1843 - 1946, 1991). Ishte një ndër njohësit më të shkëlqyer të jetës e veprës së poetit të dashtur, për të gjithë brezat e shqiptarëve, saqë në New York organizoi përkujtimin e 40 vjetorin të vdekjes.

Mjedja e nxënësi i shkollës dhe adhurues i tij, kleriku emigrant Imzot Oroshi, kishte miqësi me klerikët shqiptarë të besimeve fetare. Don Ndre Mjedja e prifti Oroshi, ishin për dialogun ekumenik me ortodoksët, besimin islam, bektashit, protestantët e fetë e tjera. Imzot Oroshi, kishte bërë shpesh takime me Kryepeshkopin Hirësinë e Tij Fan S. Nolin, në Boston. Ndërsa për frymën e shëndosh në takimet ekumenike, sikurse mësojmë nga studiuesi i shkollës së mjedjeologjisë Dr. Mentor Quku, "autoriteti i Mjedës në këtë drejtim ishte absolut.
Personaliteti i poetit, shihej si njeriu më i përshtatshëm në të gjitha rastet kur lindëte nevoja për dialog."
Në mesin e shekullit XX, me rizgjimin e lëvizjeve për bashkimin e besimtarëve të krishterë në botë, filluan të thyhen shumë barriera e pengesa përmes ekumenizmit. Kështu Papa Pali (Paul) VI (1963 - 1978) e Patriarku i Konstantinopojës Atenagora I (1886 - 1972)me origjinë arvanitas, që jetojnë në Greqi, në takimin e tyre në vitin 1964 në Tokën e Shenjtë, u munduan t'i afrojnë zemrat e të krishterëve të ndarë (shkizma) në vitin 1054.

Diskutimet e gjata, të dy barinjve të grigjës shqiptare në emigracion, gjenin gjithnjë frymën e ngrohtë të mirëkuptimit e respektin e ndërjelltë. Ata kishin menduar kohë të gjatë për rikthimin dialogut ndërfetar (ekumenik), që kishin bërë pararendësit prelatë, për të afruar e më mbas bashkuar kishën e ritit oksidental (katolik roman) dhe oriental (ortodokse), si një vlerë e re shpirtërore e bashkësisë arbërore në ShBA.

Të njëjtin mendim ndante me dy klerikët atdhetarë edhe kardinali i Kishës katolike në Boston Shkëlqësia e Tij Arqipeshkëvi Metropolitan Mons Cushing, por që vdekja e parakohshme e kryepeshkop Imzot Fan Nolit (1965), bëri që nisma ogurmirë të futet në kalendat greke. Me sa duket, përvojën e kishte mësuar nga eruditi i gjërë e i thellë poliedrik i poetit Don Ndre Mjedja shumë vite më parë. Në revistën 3 mujore të përkohshme të komunitetit të vogël katolik shqiptar në New York, ai do të shkruaj artikullin me titull: "Dom Ndre Mjedja me rastin e 40 - vjetores së vdekjes" (Msgr Joseph J. Oroshi S.T.D. "Jeta Katholike Shqiptare", New York, Dhetuer 1977, f. 15).
Ashtu sikurse për Mjedjen e madh dhe bariun në emigracion Mons Oroshin, " feja dhe atdheu janë dy nocione, të cilat nuk ishin në raporte përjashtuese me njeri tjetrin.

Në çdo rast kudo dhe kurdo kishte vend për të gjithë. Devocioni fetar është brenda vetëdijës së Mjedës së bashku me atdhetarizmin e flaktë. Ata nuk mund të përjashtonin njeri - tjetrin, sepse ashtu ishin dimensionuar; ata flinin bashkë brenda Mjedës" (Quku, f. 487) Kishte raste, që nga misionet e pambarim Imzot Oroshi, gjente pak kohë të lirë, për t'u prerë në qetësi, vetmi e cila i pushtonte mallin për vendlindjen. Meditacionin e thellë si ushtrim shpirtëror e bënte dy javë në vit. Vetmia e tij, ishte një adhurim i përshtatshëm mbushur me lutje, për një kontakt më imtim me Zotin.
Ai shpesh i mbushte sytë me lot dhimbjeje e malli për vendlindjen Oroshin, familjen e shpërndarë në kampet e vështira të internimeve. Gjatë shëtititjeve të lira në park, që miku i afërt Tomë Mrijaj, ka bërë me kumbarën e katër fëmijëve të tij (Ardiana, Nikolla, Elizabetha dhe Donika), kleriku i nderuar dhe respektuar Dr. Imzot Zef Oroshi bënte biseda të lira për Oroshin, përsekutimin dhe klerit katolik në Shqipëri.

Një ditë, kujton Tomë Mrijaj, disa vite para se meshtari të ndahej nga kjo jetë, ku, jetonte me shumë priftërinj të tjerë të moshuar, që kishin dalë në pension dhe jetonin në "Cardinal Spellman" High School në Bronx New York, më thirri në telefon. Meshtari, gjatë bisedës telefonike, i thotë mikut të vet: "Zotni Tomë, a keni mundësi të vini pak tek unë." Bashkëbiseduesi i përgjigjet prelatit, se në çdo kohë jam i gatshëm të vi tek ju. Gjatë rrugës, duke udhëtuar me makinë Toma, mendonte se Don Zefi duhet të jetë shumë i sëmurë.
Aktivisti i Kishës katolike "Zoja e Shkodrës" Tomë Mrijaj, tregon: "Kur hyra brenda shtëpisë, Monsinjori, u ngrit në këmbë, me buzëqeshi gjithë humor, duke thënë: "Pashë në dritare një diell të bukur, që më ngacmoi në shpirt frymëzimin. Menjëherë, më shkoj mendja tek ju, e u telefonova, duke qenë i sigurtë se do të vinit për të shëtitur sëbashku me mua." Iu përgjigja, se jam gati të shkojmë për shëtitje, ku, të dëshironi ju.

Ai dëshironte që të shkonim në brigjet e plazhit "Oqean Beach". Atë ditë në bregdet nuk kishte asnjë vizitor, përveç meje, Imzot Dr. Zef Oroshit dhe qindra pulëbardha që fluturonin dhe ecnin rreth nesh.
Prelati ynë, më pyeti: "I dashtun Tomë, nëse ia qëlloj a më thua të vërtetën?" Ai nga sëmundja e rëndë, mendonte se e kishte humbur vetëdijën. Monzinjori, e ngriti dorën e djathtë lart e shtriu drejt ujërave të pambarim të Oqeanit Atlantik dhe me drejtimin nga Jugu më tha: " - A i bie të jetë në atë drejtim Shqipnia?"

Unë iu përgjigja menjeherë, se në atë drejtim që tregoni ju me dorë është Shqipëria. Pashë se mënjeherë i erdhi nga thellësia e shpirtit një buzeqeshje shumë e gëzuar. U ngrit në këmbë, i çoi duart përpjetë dhe tha fjalët: "E vraftë Zoti Enver Hoxhën e atë komunizëm të zi, që nuk na la me jetue në vendin tonë. Po ç'ka i bam na priftat, të cilët, u masakruan nga diktatura e tij. Na historikisht e kena dasht dhe e dona vendin e popullin tonë, të cilit, i kena shërbye përherë me zemër e dashni."