Lum Toskëria dhe Gegëria që e lindi dhe e rriti

Cana: "Të vonë jemi pranë këtij varri – faltore kombëtare, për të nderuar kujtimin e birit të Abdyl Frashërit, atij veprimtari të flaktë të kombit që shkëqeu prore në qiellin shpesh të përflakur e të kapluar nga retë e shtrëngatës të truallit shqiptar, figurës së madhe poliendrike të udhëkryqeve historike – të etapës së fundit të Rilindjes, Pavarësisë, Luftës së Dytë Botërore dhe të pasluftës."

"Ferncliff Cemetery" Westchester County, New York : U futëm brenda një teritori si të zymtë, të varrezave, ku mbretëronte heshtja dhe ankthi i "ngjyrosur" i gjithi në gri të himtë . Një korridor i gjatë pllakash përkujtimore që hapej andej e këndej para nesh, si shkallë - shkallë, pa krye. Nga të dyja anët e korridoreve të këtyre pllakave të mërmerta dhe të bronxëta, skalitur me emrat e atyre që kishin vdekur, vështronim të gjenim varrin e një patrioti të madh shëqiptarë.

Ne shikonim me vërejtje tabelat e tyre, ndërsa varrin e Mitah'at Frashërit, e kishim pasur mu parasyve. Unë interesohesha të shikoja emra të tjerë shqiptarësh, ndërsa profesor Zekeria Cana, me kishte kapur prej krahu, dhe thoshte në murmëritje: " Kurrë në jetën time nuk kamë përjetuar ndonjëherë, emocione të tilla". Siç, dukej ky nderim, që Cana, do t'i bënte këtij kolosi të patriotizmit shqiptarë, a thua se do t'a çlironte atë të nga të gjitha ato emocionet që i ka sjell vetë jeta këtij njeriu të madhë.

E ndërsa unë dhe kolegu im - Dalip Greca, shkrepim foto - aparatet, të pikëlluar dhe duke medituar në këmbë pranë varrit të Mit'hat Frashërit, qëndrojnë Niko Kirka, Genc Leka, Pëllumb Kulla, Orhan Kostreci, Skënder Shkreli, Sinan Kamberi, Xhaferr Krasniqi, Muhamet Omari, Zija Lepenica, Feti Rexhepi. Profesor Zekeria Cana, mbasi vendos një tuf me lule të freskëta, dhe e lëmon me ngadal atë pllak ku është skalitur emri i Mit'hat Frashërit, lexonë edhe një letër përkujtimore: Profesor Cana, tha se:

"Të vonë jemi pranë këtij varri – faltore kombëtare, për të nderuar kujtimin e birit të Abdyl Frashërit, atij veprimtari të flaktë të kombit, që shkëlqeu prore në qiellin shpesh të përflakur e të kapluar nga retë e shtrëngatës të truallit shqiptar, figurës së madhe poliendrike të udhëkryqeve historike – të etapës së fundit të Rilindjes, Pavarësisë, Luftës së Dytë Botërore, dhe të pasluftës. Një strumbullar, që me vullnet të çelniktë e ngulm të madh, urti e mençuri, ka përshkuar udhën me gjemba për të hapur shtigje të reja që çojnë në qafën e malit. Është Lumo Skëndua, ai që ka lënë gjurmë të pashlyera në historinë dhe kulturën e kombit në të gjtha rrafshet ku ka shkelur – si erudit, enciklopedist dhe poliglot.

Sot, përkulemi me epitet dhe respekt të madh përpara varrit të një udhërrëfyesi shpirtndritur, shërbëtari të devotshëm dhe gjithnjë besnik të shqiptarisë, protagonisti të ditë e netshëm të historisë, ngadhënjyesi dhe humbësi të madh. Jemi këtu jo vetëm për të nderuar këtë burrë të madh të botës shqiptare por edhe për të marrë mësimin e historisë. Ku qenë baballarët tanë të ndritur ku jemi ne, sa jemi dhe ç’jemi sot. Mithat Frashëri thithi gjirin e dy nënave – në Janinë dhe në Prishtinë. Lum Toskëria dhe Gegëria që e lindi dhe e rriti. E kështu më pasë oratorët kërkuan që figura të tilla më prominente të historisë sonë, në Amerikë, të përbaltosura dhe të lëna në harresë nga rregjimi anti -shqiptarë i Tiranës, të nderohen e kujtohen me pjetete të mëdha - duke i dhënë vendin e meritat që kanë në histrorinë kombëtare.