Dita Ndėrkombėtare e Gruas - 8 Marsi, u shėnua nga Kisha Ungjillore Shqiptare e Nju Xhersit
-- nga Beqir SINA, Nju Jork, SHBA Thinjat e nėnave flasin pėr sakrifica dhe dashuri - kush e vlerson fjalėn nėnė ka bekim nė perjetėsi... GRAFIELD - NEW JERSEY: Tefta Canko, njė ish mėsuese e violinės nė shkollat e kryeqytetit, duket shumė e gėzuar, sot, qė kjo festė po organizohet nga Kisha Ungjillore Shqiptare e Nju Xhersit "Kjo ėshtė njė formė e plotė bashkėbisedimi mes besmitarve shqiptarė, tha ajo. Tė cilėt, ashtu siē ndjekin me shumė zell meshėn e traditės tė Kishės Eglesitike, kishės sė traditės sė vjetėr shqiptare nė Korēė, ku shėrbente nė atė kohė dhe shkolla amerikane qė drejtohej nga zonja Fineas Kenedi, njė misionare amerikane nė Korēė, po ruan vlerat e vėrteta edhe nė SHBA-ės." Pėr kėtė qėllim mendon Canko, 8 Marsi, Dita Ndėrkombėtare e Grave, me kėtė rast, nga Kisha Ungjillore Shqiptare e Nju Xhersit u konceptua sot, si njė festė, e cila i mblodhi kėta shqiptarė qė tė ndajnė sė bashku gėzimin e kėsaj feste, si dhe le tu urojmė tė gjitha gratė e nėnat "Gėzuar Festėn".
 Pastori i kėsaj kishe Majk Durante, bekoi festėn dhe urojė tė gjitha gratė e nėnat, duke thėnė se kėsaj rradhe kjo kishė kishte marrė pėrsipėr tė organizonte me nėnat, dhe familjet e tyre 8 Marsin, Ditėn Ndėrkombėtare e Grave. Pastori i ri Genci Gega, nga Pojani i Korēės, shėrbyes nė kėtė kishė nikoqiri i kėsaj feste, recitojė njė poezi kushtuar Nėnė Terezes. Programi muzikor nėn pėrkujdesjen e Bekim Xhaferit, iu dhurojė njė "buqet" me kėngė, melodi e valle nga tė gjitha trevat pjesmarrėsve. Loreta Gjergjani, koreografe e cila ka tre vjet qė punon nė aktivitetet e kishės shqiptare, me njė mjeshtėri tė rrall kishte pėrgatitur grupin e vallėtareve me kėrcimtaret motrat Edjola dhe Dea Sheme, tė cilat dukej sikur flutronin teksa vallėzonin si fluturat. Nė kėtė grup bėnin pjesė edhe Julie Colon, Kejsi Gjergjani dhe Kathryn Marin.
 Njė program shumė i pasur shoqėrojė kėtė festė. U mbajtėn fjalime, recitime, kėnduan kėngė dhe u vallėzua. Njė nga veprimtarėt e kėsaj veprimtarie Izmir Bako, recitojė njė poezi shkruar enkas e kushtuar nėnės. Poeti, Edmond Ismailati, me rastin e 8 Marsit, shprehė urimet mė tė sinqerta pėr nėnat, gratė, tė rejat dhe gjithė pjesėtaret e nderuara nė kėtė festė. Ai tha se, Fjala nėnė ėshtė fjalė qė buron jetė, fjalė qė shkrin c'do trishtim. Nėnė ėshtė fjalė qė ndal c'do dallge tė hidheruar dhe e kthen gėzim nė shpirtin tim, fjalė plot legjenda qė mbart veē'se madhėshti ē'do rrudhė e lėnduar daton njė histori. Thinjat e tyre vetė flasin pėr sakrifica dhe dashuri kush e vlerson fjalėn nėnė ka bekim nė perjetėsi. Ai mė pasė recitojė njė poezi tė poetes Kozeta Zylo, kushtuar nėnės, dhe solli njė rast tė prekėshėm, kur njė nėnė shqiptare nė Bronks, para disa vjeteve teksa kishte dalė shėtitje me fėmijėn me karrocė dore, duke shmanugur nga aksindenti vdekjen e fėmijės sė saj u hodhė para makinės. Nga Kisha Ungjillore Shqiptare nė Staten Island dhe Bruklin, pastori i njohur Steve Galegor, nė mėnyrė simbolike ēdo gruaje me kėtė rast iu dhurua nga njė karafilė i freskėt.
 Karakteri i mbetur i kėsaj dite ka ngelur ende pėr ne shqiptarėt, pasi nė Shqipėri ajo ishte ndėr tė vetemet festa, njė festė ajo e ideologjizuar plotėsisht nėn rregjimin komunist.E kjo ndodhte jo aq pėr vetė natyrėn tonė festive sesa pėr ngjyrat e ndezura, qė i dha pėr dhjetėra vjet me rradhė sistemi komunist, qė e ngriti nė kult 8 Marsin e gruas sė fortė komuniste, grua e cila sipas tyre ishte ajo "qė gėzonte tė gjitha tė drejtat" e "qė s'i mungonte asgjė" deri tek sllogani propogandistik "Gruaja e barabrt me burrin". Megjithatė, ka edhe njė arsye tjetėr pse shqiptarėt e festojnė kaq shumė 8 Marsin: ata kanė shumė pak informacion pėr domethenien e vėrtetė tė kėsaj dite, ose e shohin atė edhe njė ditė tjetėr bashkimi.
 Viti 1910 pėrkujtohet si viti kur u kremtua pėr herė tė parė dita e 8 Marsit, sot, e njohur si Dita Ndėrkombėtare e Gruas. Ishin, tė paktėn 100 gra, pėrfaqėsuese tė njė sėrė vendesh europiane dhe tė Shteteve tė Bashkuara tė Amerikės, tė mbledhura nė Kopenhagė tė Danimarkės, nėn kryesinė e Klara Cetkinit, ku vendosėn qė ēdo vit 8 Marsi tė pėrkujtohej si Dita Ndėrkombėtare e Grave. Kjo ditė u zgjodh nė kujtim tė 8 Marsit 1857, kur rrobalarėset e New Yorkut u ngritėn nė protestė pėr tė drejtat e tyre kundėr shtypjes e shfrytėzimit tė egėr qė u bėhej atyre dhe fėmijėve nė punė. Nė Shqipėri, pėr herė tė parė 8 Marsi u kremtua nė vitin 1942, nė shekullin XX, nė grupe tė vogla grash.
|
