Ora për Kosovën, nuk do të kthehet prapa

Duke punuar së bashku ne mund të ndërtojmë një Kosovë të pavarur, demokratike dhe të prosperuar, një Kosovë e cila do të jetonte në paqe me vetveten dhe fqinjët, një Kosovë e cila do të kontribuonte për të mirën e rajonit dhe e cila do të ishte anëtare e familjes evropiane. Viti në të cilin posa kemi hyrë është vendimtar për historinë e rajonit, sepse do të ballafaqohemi me dy procese: atë të krijimit të shteteve të reja (Kosova, Mali i Zi) dhe të evropianizimit.

Së pari, është e vërteta faktike se Serbia nuk ka asnjë lloj mandati në Kosovë. Që nga përfundimi i bombardimeve të NATO-s, në qershor 1999, OKB-ja, përmes UNMIK-ut, ka udhëhequr me Kosovën, përkrah me liderët dhe institucionet e zgjedhura të Kosovës, shumica e përbërë prej shqiptarëve, prej udhëheqësish politikë serbë, boshnjakë, romë etj. të Kosovës. Pra, Beogradi nuk ka pushtet në Kosovë. Kosova që disa vjet është duke u qeverisur si një etnitet i veçantë, si një shtet i veçantë, por me kufizime të theksuara nga ndërkombëtarët.

Së dyti, dihet që në Kosovë është i pranishëm UNMIK-u, që ngjan me dy anë të medaljes. Përderisa duhet vlerësuar roli i UNMIK-ut, për ndihmën e dhënë në formësimin dhe avancimin e shoqërisë sonë, po ashtu duhet parë dhe pranuar se gjatë kësaj kohe, ka bërë edhe gabime.

Me ndihmën e administratës ndërkombëtare në Kosovë, ne për herë të parë organizuam dhe mbajtëm zgjedhjet të lira dhe demokratike. Të gjitha këto, u bënë dy vjet pas luftës. Dy vjet më parë (1998, 1999) ndaj qytetarëve tanë, u ushtrua një fushatë e tmerrshme gjenocidi dhe spastrimi etnik, ku më se 60 % e qytetarëve tanë u dëbuan nga shtëpitë e tyre.

Megjithatë, në këto gjashtë vite, bashkësia ndërkombëtare ka toleruar struktura paralele në komunitetin serb, të cilat vazhdojnë të përkrahen nga qeveritë e Beogradit. Duke toleruar ndërhyrjen e Beogradit në punët kosovare, unë jam i bindur se është shtyrë për një kohë të gjatë integrimi i komunitetit serb, në institucione dhe shoqëri.

Në vend që të ndërtohen ura bashkëpunimi mes dy komuniteteve, ne jemi ndarë edhe më tutje, vazhdimisht larg njëri-tjetrit. E rëndësishme është që, ne ende kemi kohë për të rikuperuar dëmin e bërë, dhe ky është një obligim i rëndësishëm para të gjithëve.
Së treti, nuk janë vetëm institucionet tona, ato që janë ndarë përfundimisht nga Serbia, por, pothuajse të gjitha aspektet e jetës së qytetarëve, zhvillohen ndarazi dhe jashtë ndikimit të Beogradit.

Institucionet kosovare janë ndërtuar nga zeroja, falë përkushtimit dhe përpjekjeve të përbashkëta të kosovarëve dhe ndërkombëtarëve si: Trupat Mbrojtëse të Kosovës, policia, gjykatat, pushteti lokal, universiteti, shkollat, spitalet etj. Asnjë nga këto institucione nuk i përgjigjet Beogradit, edhe pse Prishtina është e gatshme të bashkëpunojë me Beogradin si fqinj, në ato pika, të cilat janë në interes të qytetarëve dhe vendeve tona.

Ngjashëm, edhe ekonomia kosovare është e ndarë nga Serbia. Ne kemi të njëjtën valutë si ju-euron. Në fakt, unë kam vite që nuk kam parë dinar. Vetëm në disa nga enklavat serbe përdoret ende dinari, por edhe atje, tashmë ka filluar të largohet nga përdorimi, duke i lëshuar udhë euros. Kjo nuk do të thotë që ne nuk bëjmë tregti me Serbinë. Në fakt, Serbia është një nga partnerët më të mëdhenj të Kosovës, dhe ne presim që tregtia të rritet paralelisht, me rritjen dhe integrimin e ekonomisë në rajon.
Kosova realisht nuk është provincë e Serbisë, dhe tashmë funksionon si një shtet në ndërtim e sipër. Rreth 90% e qytetarëve të Kosovës janë shqiptarë. Secili nga ne e dëshiron pavarësinë, dhe duam të jetojmë në Kosovën e pavarur. Shumica e pakicave etnike në Kosovë pajtohen me këtë.

Qytetarëve të Kosovës, fatkeqësisht, nuk u është lejuar që të mbajnë referendum përmes së cilit, do të shprehnin vullnetin e tyre për të ardhmen politike të vendit të tyre, sepse që të gjithë-shqiptarët, ndërkombëtarët dhe serbët, - e dinë se cili do të ishte rezultati i referendumit. Mali i Zi, së shpejti do të mbajë një referendum, për të fituar pavarësinë nga Serbia. Pse Kosovës i duhet mohuar e njëjta gjë?

Ne mund të debatojmë mbi historinë, por kjo nuk është çështja. Serbët thonë së nuk mund të heqin dorë nga Kosova për shkak të Betejës së Kosovës, që ndodhi diku 500 vjet më parë. Por, sërish, problemi nuk qëndron këtu. Nuk ka shumë rëndësi se kush ishte këtu i pari, por kush është sot këtu, çka duan qytetarët që jetojnë këtu dhe cili do të ishte kontributi më i mirë për një rajon më paqësor dhe më të prosperuar në aspektin ekonomik.

Të gjithë në Ballkan kanë një dëshirë të përbashkët, dëshirën për paqe, stabilitet ekonomik dhe jetë më të mirë për fëmijët tanë.
Ekspertët e të dyja palëve do të mund të debatonin mbi faktet historike, mbi atë se kush ishte i pari në këtë vend, por një gjë e tillë do të thotë shikim mbrapa. E ne nuk duam të jetojmë në të kaluarën. Ne duam të ndërtojmë të ardhmen. Ne duam një të ardhme evropiane. Sovraniteti i Kosovës nuk i takon asnjë shteti apo institucioni. I takon vetëm vullnetit të qytetarëve që jetojnë në të.

Javën e kaluar u bë e njohur deklarata e Presidentit rus Putin, në të cilën ai deklaron se vendimi për statusin final të Kosovës do të ketë ndikim në ish-Unionin Sovjetik dhe më gjerë. Do të duhej që t’i vlerësojmë seriozisht pikëpamjet e Presidentit Putin. Rusia është anëtare e Këshillit të Sigurimit të OKB. Do të doja që ta shfrytëzoja këtë rast për ta risiguruar atë se pavarësia e Kosovës nuk do të shënonte precendent për arsyet e mëposhtme:

Së pari, Kosova është në një pozicion unikat. Kosova është në një protektorat ndërkombëtar që administrohet nga OKB-ja, rast pa precedent.
Së dyti, Kosova dhunshëm ishte pjesë e një shteti – Jugosllavisë – që tashmë nuk ekziston. Shpërbërja e Jugosllavisë është plotësisht e ndryshme nga ajo e ish - Unionit Sovjetik andaj edhe nuk mund të shënoj precedent për shpërbërje të mëtutjeshme të Rusisë apo ndonjë vendi tjetër.

Së treti, Për Kosovën ekziston pothuajse një unanimitet i plotë mes kosovarëve mbi të ardhmen e tyre, jo si në shumicën e vendeve me konteste të ngjashme.
Në rastin e negociatave për të ardhmen politike të Kosovës do të duhej bazuar në botën reale. E vërteta është se Kosova tashmë është një vend i ndarë nga Serbia, dhe shumica e qytetarëve të Kosovës duan që të mbetet kështu. Nuk po flas për elementet ekstremistë në shoqërinë kosovare, por për secilin nga ne, - pleq, fëmijë, burra, gra, të arsimuar dhe të paarsimuar etj. Kosova rreth pavarësisë është e bashkuar. Nuk mund të gjindet edhe një shqiptar i vetëm në Kosovë i cili është i gatshëm të jetojë nën ombrellën e Serbisë. Ky nuk është kërcënim-është thjesht një e vërtetë.

Jemi të gatshëm të bëjmë kompromis, vetëm deri në shkallën e ndarjes së sovranitetit tonë me bashkësinë ndërkombëtare për një kohë të caktuar, por jo me Serbinë. Sovraniteti është panegociueshëm. Edhe pse disa qarqe duan të shpikin një zgjidhje të tretë, nuk ekziston asnjë zgjidhje, e cila do t’i mbante të lumtur edhe qytetarët e Kosovës edhe qeverinë e Serbisë.
Nëse mbetet kjo status quo edhe për një kohë më të gjatë, ajo do të shpie ne rritjen e varfërisë, dëshpërimit, dhe si përfundim do ta destabilizojë Kosovën. Të gjithë pajtohemi që një skenar i tillë nuk do të ishte i dobishëm për rajonin dhe Evropën. E ritheksoj, realiteti është që ekziston vetëm një zgjidhje: pavarësia e plotë e Kosovës me ulëse në OKB.

Historia e konfliktit mes shqiptarëve dhe serbëve, ka nisur shekuj më parë. Gjatë gjithë shekullit të njëzetë ne luftuam për mbijetesë, përderisa qeveri të njëpasnjëshme të Beogradit, mundoheshin të na dëbonin nga vendi ynë. Marrë në përgjithësi, raportet mes dy grupeve kurrë nuk kanë qenë më të mira, por, për të qenë i sinqertë, ka një frikë në të dyja palët. Do të duhet kohë për të riparuar besimin e humbur, por kjo nuk duhet të na ndalë së punuari. Frika dhe mosbesimi nuk janë bazë e mirë. mbi të cilën do të mund të ndërtohej një shtet multietnik.

Unë jam i përkushtuar për ta ndryshuar këtë realitet. Besoj se kjo mund të arrihet vetëm në Kosovën e pavarur, ku do të ndërtojmë ura mirëkuptimi me komunitetin serb. Vetëm në këtë mënyrë ne mund t’i bëjmë ata pjesëmarrës në jetën tonë të përbashkët. Të drejtat e pakicave tashmë janë përfshirë në të gjitha ligjet tona; ata janë pjesë integrale e të gjitha institucioneve. Garantimi i të drejtave të tyre është pjesë fundamentale e Kushtetutës së re të Kosovës.

Nuk do jetë e lehtë dhe do duhen vite, për të prekur thellë në zemrat e njerëzve. Ne shqiptarët e dimë çka do të thotë të jesh i shtypur, prandaj pushteti duhet ushtruar me urtësi. Kushtetuta e re do të reflektojë vlerat më të mira të civilizimit perwndimor.
Ne nuk duam vetëm të kemi ulësen tonë në OKB, por ne duam të jemi pjesë e programit të Partneritetit për Paqë, e NATO-s, e Unionit Evropian. Ne duam që sa më parë ta nënshkruajmë Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Çelësi i vizionit tim për Kosovën e pavarur është paqa dhe multietniciteti. Ne duam të jetojmë në paqe me fqinjët tanë dhe të jemi pjesë integrale e rajonit dhe Evropës.

Ky është vizioni im. Unë besoj se kjo është më e mira për të ardhmen e djalit tim, më e mira për familjen time dhe më e mira për vendin tim. Unë e di se edhe shumë të tjerë e kanë këtë vizion. Ka edhe të tillë që e vënë në dyshim këtë vizion. Por, këta njerëz që dyshojnë në jetësimin e këtij vizioni janë po ata që më 1999 nuk besonin që progresi në Kosovë është i mundëshëm.
Kemi ecur shumë përpara këto gjashtë vite. Përkundër problemeve, përkundër pengesave, ne të gjithë, vendorë e ndërkombëtarë, gjithmonë kemi synuar të ecim përpara. Tani ne jemi në hapin e fundit të rrugëtimit tonë drejt pavarsisë.

Jam i vetëdijshëm se negociatat për statusin final të Kosovës do të jenë të vështira. Sidoqoftë, së fundi, ka ndodhur një kthesë interesante. Serbët e Kosovës kanë kërkuar vendin e tyre në tryezën e bisedimeve, meqë ata tanimë nuk besojnë se Beogradi mbron interesat e tyre. Ata nuk janë të interesuar vetëm në veprime formale, ata e dinë shumë mirë që të gjithë ne në Kosovë duhet të bashkëjetojmë në mënyrë paqësore. Ata e dinë që ora për Kosovën nuk do të kthehet prapa. Edhe bashkësia ndërkombëtare është e vetëdijshme për këtë. Prandaj ne duam ndihmën tuaj, ne duam që ju të na ndihmoni që të ndërtojmë një demokraci qytetare. Ne duam që të na kuptoni drejt dhe të na ndihmoni që të prosperojmë në paqe.

Duke punuar së bashku ne mund të ndërtojmë një Kosovë të pavarur, demokratike dhe të prosperuar, një Kosovë e cila do të jetonte në paqe me vetveten dhe fqinjët, një Kosovë e cila do të kontribuonte për të mirën e rajonit dhe e cila do të ishte anëtare e familjes evropiane.