Gjykatësit dhe vonesa e apartamenteve

Nënshkruan kontratën tek noteri, që në apartament do të hysh në filan datë, dhe paguan këstet për blerjen e tij, bile nganjëherë joshesh dhe paguan që sapo ka filluar ndërtimi, 90 apo dhe 100% të çmimit. Por vjen data “filan” e dorëzimit, dhe ai nuk është gati. Shitësi të mban me premtime të gënjeshtra, për muaj e vite. I drejtohesh gjykatës, dhe ti nuk fiton gjë, sepse në kontratën e shitjes nuk qenkan vënë “penalitetet” se çfarë bëhet nëse shitësi nuk respekton afatin e dorëzimit të apartamentit! E kjo ndodh rëndom, në të gjithë gjykatat! Natyrisht që është korrupsion në mes gjykatësit dhe shitësit të apartamenteve, por shteti duhet të ndërhyjë që t’i japë drejtësi të viktimizuarit: blerësit.

Natyrisht që jemi para një veprimi të kundërligjshëm të gjykatësve shqiptarë, që e ka shkakun tek rryshfetet që marrin nga shitësit (të ashtuquajturit “ndërtues”, “investitorë” apo “sipërmarrës”). Nuk ka si të ketë shpjegim tjetër, meqë ligjin e dinë gjykatësit, dhe e dinë se edhe pa i specifikuar shprehimisht penalitetet, ka masa ligjore për të detyruar palët kontraktuese, në rastin konkret shitësin, që të zbatojë afatet kontraktuale, ose të kompensojë (të zhdëmtojë) për fitimin e munguar si dhe për dëmin e shkaktuar palës tjetër, blerësit në rastin tonë. Nuk ka sepse t’i hidhet i tërë faji “noterit që nuk paska shkruar penalitetet”. Zakonisht kontratat kanë nevojë t’i përfshijnë penalitetet, ose kur duan t’ua kujtojmë palëve, ose kur përdoren penalitete të tjera nga ato minimalet që kërkon ligji.

Në gjithë botën respektohet principi që nëse ti vonon dorëzimin e një malli, aq më tepër kur malli është parapaguar, duhet të më kompensosh dëmin që më shkakton si dhe fitimin e munguar. Tek ne, ligji e ka të shkruar këtë princip, por gjykatësit tanë shpesh nuk duan ta zbatojnë. E kompensimi më i vogël do të llogaritesh sa interesat mbi shumën e parapaguar dhe mbi shumën e angazhuar. Le të marrim një shembull konkret. Ke parapaguar 5 milionë lekë për blerjen e apartamentit. Ka kaluar një vit që akoma nuk të është dorëzuar. Meqë interesi i dhënies borxh të lekëve, në tregun e lirë, është së paku 15% në vit, shitësi duhet të të japë së paku 15% të 5 milionë lekëve, pra 750 mijë lekë, edhe sikur të ta dorëzojë sot—ai të ka mbajtur për një vit paratë tuaja (njësoj si t’i kishte marrë borxh).

Ndofta ka ardhur koha që Kuvendi t’i shtojë një nen më specifik Kodit Civil, se sa nenet ekzistuese që bëjnë fjalë për kompensimin e dëmit dhe të fitimit të munguara etj.: një nen që të shprehet thjeshtë për apartamentet (apo banesat në përgjithësi). Ja përshembull si mund të ishte një nen i tillë: “Shitësi i apartamenteve detyrohet t’i paguajë blerësit, gjatë gjithë periudhës së vonesës së dorëzimit, një interes mbi këstet e paguara (që është 2 herë më i lartë se interesat e depozitave bankare), si dhe një interes mbi këstet e papaguara (që është sa ai i depozitave bankare)”. Nuk po trajtojmë shumë hollësi ekonomike të një amendamenti të tillë: kush është qejfli, le të bëjë vetë ca prova dhe llogaritje, dhe do të bindet se propozimi ynë nuk është në hava! Një amendament i ligjit, do ta bënte më të thjeshtë marrjen e vendimit nga gjykatësit, por mungesa e tij nuk është se shfajson gjykatësit që nuk veprojnë dhe tani, edhe pa atë!

Këshilli i Lartë i Drejtësisë bën mirë të bëjë një kontroll në gjykatat dhe të marrë masa ndaj gjykatësve që nuk kanë dhënë drejtësi për sorollatjet ndaj klientëve që kanë porositur apartamente: ka me mijëra raste skandaloze, që veçse vërtetojnë korrupsionin e drejtësisë. Vetëm dënimet shembullore bëjnë efekt, edhe, po nuk u dënuan disa gjykatës, kurrë nuk do të përmirësohet sistemi ynë gjyqësor.