Dhe rinia tha mjaft

-- nga ARDIAN KLOSI

Nuk ka asnjë dyshim se ndër ndodhitë më të veçanta në skenën shoqërore të Shqipërisë në muajt e fundit është shfaqja e lëvizjes “Mjaft”. Kjo lëvizje nuk ka ndonjë shoqe të ngjashme në këto vite të demokracisë së brishtë shqiptare, për të mos folur për kohë të mëparshme. E shumta ajo na kujton ato mugullimet e para të lëvizjes së studentëve në fillim të viteve ’90 – e kam fjalën për pjesën e pandotur me ish-sekretarët e PPSh, komunistët e Institutit të Studimeve M-L, me S. Berishën në krye që rendën të futin në atë diçka të re helmin e urrejtjeve të tyre të vjetra – jo e kam fjalën për ato shpërthimet me shumë humor, dëshpërim, fantazi, sikurse ajo grevë urie e shkurtit ’91 që solli në rrëzimin e komunizmit simbolik në qendër të kryeqytetit.

Edhe lëvizja “Mjaft” duket sikur bën lidhjen e këputur me dimrin ’90-’91, me studentët e Institutit të Arteve dhe studentët e tjerë, vetëm se këtë herë jo më në mënyrë aq spontane dhe të paorganizuar dhe jo më aq qingja të paqartë për të ardhmen, saç ishin studentët e atëhershëm, viktima tepër të lehta për sekretarë të rregjur organizatash-bazë. “Mjaft” duket se është i qartë për atë që do dhe se ku do të shkojë, “Mjaft” di ta ruajë mjaft bukur distancën nga politikanët profesionistë, falë edhe veprimit të pamëshirshëm të kohës që u ka nxjerrë krejt kallajin figurave kryesore të tranzicionit shqiptar – të cilët janë sot e gjithë ditën po ato që ishin në fillim të viteve ’90.

Nuk ka asnjë dyshim gjithashtu se kjo lëvizje është tërësisht me frymëzim perëndimor, në kuptimin që e ka burimin aty ku e kanë gjithë lëvizjet e ngjashme alternative antiautoritare: te revoltat që përfshinë Europën Perëndimore dhe Amerikën e Veriut në vitet 1967-69. E dimë të gjithë se ç’ndryshime të thella kanë prurë ato valë-valë në shoqëritë njerëzore, duke prekur deri edhe skemat e dikurshme të familjes, skemat dashurore e seksuale, autoritetin e “padiskutuar” të prindërve e të mësuesve etj. Në vendet e Europës Lindore, natyrisht, që lëvizjet studentore të ’68 do ta gjenin rezonancën më vonë, gjatë shembjes së sistemeve totalitare, por me një origjinalitet e vrull të ri; edhe nga kjo kohë, lëvizja “Mjaft” më kujton p.sh. “Forumin e ri” në Leipzig e Dresden, që ia doli tek e fundit, me demonstratat e veta masive paqësore të fundoste regjimin e Honekerit dhe të mbërrinte deri te shembja e Murit të Berlinit. Por “Mjafti” e ka gjithaq simotrën e vet edhe te lëvizja “Zajedno” që me manifestimet e veta të përmbrëmshme për rrëzimin e Milosheviçit, i tregoi gjithë botës se Serbia e ka edhe një fytyrë tjetër nga ajo e nacionalizmit dhe dhunës.

Këtë historik të shpejtë e bëra jo për të treguar – me një cinizëm që nuk është i pazakontë ndër komentatorët-parazitë të mediave tona – se edhe në rastin e lëvizjes “Mjaft” një fenomen i tillë vjen në Shqipëri me vonesë, pasi vende të tjera “ia kanë pirë lëngun”. Jo, bile ky do të ishte një cinizëm tipik, të cilit i duhet thënë mjaft! Jemi para një gjëje të re dhe duke qenë kështu, më e mira është ta mbajmë gojën dhe të mos ngutemi me analiza dhe kategorizime apo kallëpizime. Jo, mora të shkruaj, në vështrimin e ngushtë personal, nga njëra anë, pse më janë ngjallur nostalgji të caktuara për gjërat që nuk u vazhduan në dhjetor ’90 dhe janar e shkurt ’91 dhe nga ana tjetër, në vështrimin gjithëshqiptar, për të thënë që një lëvizje të tillë duhet mbështetur me gjithë shpirt e pa rezerva, pa “por” dhe “hëm” (“por ata marrin para nga hollandezët” ose “kryetari është kunati i...”, shkurt me gjithë poret tona të infektuara që ndyejnë pa vonesë gjithçka të re që lind në shoqërinë shqiptare).
“Mjafti” duhet përkrahur për aq kohë sa do ta ruajë freskinë e vet, trimërinë, origjinalitetin, gjuhën qytetare dhe paqësore, për aq kohë sa do të na tregojë se në debatin shoqëror-politik tonin ekziston edhe një shqipe tjetër që nuk është shqiphanja e përdhunshme me të pëgëra e berishajve dhe as demagoqipja me parfum të prishur e nanove.

Unë nuk do të bashkohem në demonstratat e “Mjaftit” kur duhet bërtitur në kor dhe duhet ngritur dora me një gjest kolektiv, pasi lëvizjeve të tilla ushtarake u kemi dhënë lamtumirën me kohë, por do të jem aty sa të kem mundësi për ta ndezur një qiri, për të shtrënguar duar miqsh e duar të panjohurish, për t’i dhënë zemër njëri-tjetrit për të thënë se Shqipëria nuk është e dënuar të jetojë nën Berishën dhe Nanon, pavarësisht se këta i fitojnë partitë e tyre me 99,99%, se ka një Shqipëri tjetër shumë më qytetare, të ngopur me këta lloj politikanësh, të ngopur me mafiozët që e blejnë për 1500 euro dëshpërimin e tjetrit (për t’i shpënë në fund të detit), por të ngopur edhe me mësuesit e ndryshëm nga vendet e përparuara, të cilëve me sa duket u pëlqen që Shqipëria të mos ecë asnjëherë me këmbët e veta. Edhe pse “Mjaft” hapur i mban politikanët larg veprimeve të veta, do të thosha se njerëzit që e drejtojnë s’kanë pse t’i tremben politikës. Me sa duket nuk ka rrugë tjetër për të korrigjuar shoqërinë tonë dhe një ditë do t’u duhet të përzihen në të. Por kjo do të vijë ndoshta shumë më vonë, atëherë kur filizat e sotëm të jenë kthyer, siç shpresojmë, në një lëvizje të madhe qytetare.

Në këtë kuptim, lëvizjen “Mjaft” mund ta shohim thjesht si në fillimet e saj. Kushedi mund të vijë puna – dhe me sa duket do të vijë – që edhe në Tiranë e në Shqipëri manifestimet paqësore për rigjenerimin e këtij vendi të duhen të përditshme e të përmbrëmshme. Djemve e vajzave të reja që patën idenë e “Mjaftit”, do të duhet vetëm që idetë e tyre të reja t’i mbështesin me një dëshmi të thjeshtë që fiton zemrat: të mbesin të besueshëm siç janë sot.